Tiễn dặn người yêu (Sống Chụ Son Sao)

Tiễn dặn người yêu (Sống Chụ Son Sao)

Tiễn dặn người yêu (Sống Chụ Son Sao)

Sử thi Songchu sonsao (Xống chụ xon xao) là một tác phẩm dân gian của người Thái tại Việt Nam kể về bi tình của đôi trai gái ở bản Panh và bản Sái (thuộc xã Tranh Đấu, huyện Thuận Châu, tức Mường Muổi, Sơn La ngày nay) yêu nhau tha thiết nhưng bị cha mẹ rẽ duyên.

Đây là đỉnh cao của văn học Thái đen (ở vùng Tây Bắc) biểu trưng cho ngôn ngữ Thuận Châu, Mường La. Ra đời trong xã hội thịnh trị của thế kỷ XVII ở vùng Tây Bắc Đại Việt, ngôn ngữ thơ đã đạt đến trình độ điêu luyện, hầu hết các thể thơ Thái thông dụng đã được sử dụng trong Xống chụ xon xao, từ thể “Khắp bắc” câu dài 11, 12 chữ, đến thể “Khống khái” câu ngắn 5, 6 chữ. Các thể thơ này được dùng xen kẽ với nhau khá nhuần nhuyễn.

Sử thi này được truyền miệng nên có nhiều dị bản sưu tầm được với độ dài ngắn cũng khác nhau. Đây cũng là truyện thơ dân gian các dân tộc thiểu số đầu tiên của Việt Nam được công bố. Năm 1957, bản dịch truyện thơ này do Điêu Chính Ngâu thực hiện được xuất bản ở Hà Nội. Năm sau, cũng tác phẩm này, được Sở Văn hoá Khu tự trị Thái Mèo xuất bản, do Điêu Chính Ngâu, Hà Hem, Cầm Biêu khảo đính. Theo lời của nhà văn Mạc Phi, bản tiếng Việt do Sở Văn hoá Khu tự trị Thái Mèo xuất bản dài hơn bản do NXB Hội Nhà văn công bố là 30 câu. Cả hai lần công bố đều là bản dịch tiếng Việt. Như thế, lần đầu tiên truyện thơ của dân tộc Thái được đến với bạn đọc cả nước. Cũng theo lời nhà văn Mạc Phi, tác phẩm này chưa hề được nói đến trên sách báo thời Pháp thuộc. Năm 1960, Hà Hem, Lò Văn Cậy, Mạc Phi khảo đính, biên soạn một bản Xống chụ son sao (tiếng Thái). Bản này dài hơn các bản tiếng Việt đã công bố năm 1957 (tại Hà Nội), 1958 (tại Tây Bắc); diễn biến của cốt truyện và của tâm trạng nhân vật có sự nhất quán rõ rệt, tất cả những chỗ lầm lẫn đã phát hiện đều được so sánh, sửa lại. Năm 1961, NXB Văn hoá (thuộc Viện Văn học, Hà Nội) công bố bản dịch tiếng Việt dựa trên bản tiếng Thái năm 1960. Trong bản dịch này, nhà văn Mạc Phi đã thực hiện công việc khảo dị, chú thích hết sức kĩ lưỡng và cẩn thận. Còn nguyên bản tiếng Thái Xống chụ xon xao được Sở Văn hoá Khu tự trị Thái Mèo xuất bản năm 1962 (không in phần dịch tiếng Việt).

Năm 2000, NXB Văn hoá dân tộc cho ra mắt cuốn Tiễn dặn người yêu (Xống chụ xon xao) do Nguyễn Khôi biên soạn. Trong sách này, ngoài nguyên tác tiếng Thái, hai bản dịch của Điêu Chính Ngâu và Mạc Phi, Nguyễn Khôi cũng công bố một bản thơ tiếng Việt của mình nhưng không dịch bám sát câu chữ mà rút gọn thành 1024 câu song thất lục bát.

Như vậy, hiện nay đã có 3 bản dịch sang tiếng Việt được lưu truyền:
– Bản dịch của Điêu Chính Ngâu (Sống chụ son sao (Tiễn dặn người yêu), NXB Hội Nhà văn, 1957, 1960)
– Bản dịch của Mạc Phi (Xống trụ xon xao, NXB Văn hoá, 1961; NXB Văn học, 1973; NXB Văn hoá dân tộc, 1977)
– Bản dịch của Nguyễn Khôi (Sống chụ son sao: truyện thơ dân tộc Thái, NXB Văn hoá dân tộc, 2000)

Bản dịch của Mạc Phi
Tiễn dặn người yêu (Sống Chụ Son Sao)STT
Bản dịch của Mạc Phi1
Lớn bởi rau nhiều giỏ2
Nay hãy kể từ trước đến sau3
Kể chuyện qua về bù chuyện tới4
Kể từ thời ấy ngày xưa … 5
Kể từ thuở đôi ta nằm lòng mẹ bên phải6
Ở lòng mẹ bên trái7
Mẹ em yêu và mẹ anh yêu8
Thèm ăn gỏi cá chua9
Bé xinh vào lòng mẹ hai tháng10
Mẹ yêu thèm ăn dở chua me11
Bé xinh vào lòng mẹ ba tháng12
Mẹ yêu thèm ăn ăn gỏi cá diếc13
Bé xinh vào lòng mẹ bốn tháng14
Mẹ yêu thèm ăn gỏi cá trắm15
Bé xinh vào lòng mẹ năm tháng16
Mẹ yêu thèm ăn gỏi cá pộc17
Bé xinh vào lòng mẹ sáu tháng18
Mẹ yêu thèm ăn gỏi cá chày19
Bé xinh vào lòng mẹ bảy tháng20
Mẹ yêu thèm ăn gỏi cá mương21
Bé xinh vào lòng mẹ tám tháng22
Mẹ yêu thèm ăn gỏi cá vũ23
Bé xinh vào lòng mẹ chín tháng24
Đã qua mười tháng chờ25
Đã đủ chín tháng đợi26
Mười tháng chờ đôi ta ra đời ăn cơm27
Chín tháng đợi đôi ta ra đời bú mẹ28
Rơi sấp thành bé trai29
Rơi ngửa em yêu thành bé gái30
Ba tháng biết ngồi vịn31
Sáu tháng biết ngồi vững32
Con giẫy đạp trên nôi khóc oa33
Con giật mình trong chăn khóc thét34
Tuổi còn thơ ôm cổ mẹ chăn gà35
Bám vai mẹ chăn lợn36
Đeo cổ bác ăn cơm37
Đòi hái dâu theo mẹ38
Biết lẫy sợ rơi thang39
Biết chững e ngã sàn40
Biết đi lo trâu húc41
Kể từ thuở đôi ta lẫm chẫm42
Còn bé dại thơ ngây43
Đi một mình nhớ mẹ44
Cạnh dây trâu khóc dòng45
Cõng dưa bở thay em46
Dây leo căng cột nhà làm vải47
Vải đứt kêu mẹ xem48
Rồi đôi ta đào đất san nền49
Cưỡi bông lau phi ngựa50
Quấy mẹ vòi nằm bên51
Thuở đôi ta còn vầy cá trên mâm52
Còn bắt cá trong chậu53
Đuôi cá đập tay trái ta rủ nhau cười54
Đuôi cá đập tay phải ta đua nhau khóc55
Áo đen bọc cát mềm56
Áo trắng bọc cát mịn57
Trông tả tơi nhuốc nhem58
Thấy người áo vắt lưng chạy liền59
Bố mẹ sai ra quản quên thưa60
Sai ra sàn thụt ngã61
Sai từ bếp vào buồng quên lời62
Kể từ khi con người xách chùm quả qua mắt63
Xách giỏ cá qua mặt64
Bố mẹ mong người giúp mong phí65
Đợi người cho đợi uổng66
Bố yêu và mẹ yêu mới nói:67
- “Con mẹ lớn bởi rau nhiều giỏ68
Khoẻ bởi măng nhiều ngọn69
Con người lớn bởi vạn đùi trâu70
Lớn bởi triệu đùi voi”71
Mười tuổi em đang lớn thành gái72
Anh cũng lớn thành trai73
Mười ba tuổi em biết bắt cá suối74
Mười bốn biết nhuộm răng đen làm duyên75
Biết may áo che vú76
Biết dành tóc làm độn77
Óng ả lên sàn nhóm lửa78
Anh mười ba biết cắt sáo79
Mười bốn biết cắt đàn môi80
Đàn môi đồng hai mươi bốn chiếc81
Sáo vui réo rắt được hai mươi hai82
Đôi ta như gốc cải xanh, như tàu dong mượt83
Công mẹ cha nuôi lớn cùng thời84
Yêu nhau như thuở mới ra đời85
Trao duyên gửi nghĩa từ hồi còn thơ86
Anh đi áo chùm đầu ra sàn87
Áo vắt vai xuống thang88
Vung tay bước qua rào tìm bạn89
Đôi ta gặp nhau nơi sàn hoa90
Tâm tình bên bếp lửa91
Chuyện nối chuyện mau qua92
Đêm tiếp đêm mặn mà93
Đôi ta ngồi khuống tận khi gà gáy94
Đeo mộng về nhà lúc xế vầng trăng95
Bốn phía sa mù dâng96
Mịt mùng sương buông lấp mái97
Lời hẹn hò bền chắc, tình đôi ta nhuyễn chặt98
Lời hẹn hò bền chắc99
Tình đôi ta nhuyễn chặt100
Chung trái tim không thể sẻ đôi!101
Chỉ sợ đẵn cây không thuận hướng102
Ngả cây không xuôi chiều103
Đan sọt còn lo lỗi mắt104
Yêu nhau sợ Then không thương105
Then thương sợ trời cao không giúp106
Trời giúp sợ mẹ cha không ưng107
Cây không ngả sợ cha em cứ bắt phải ngả108
Lòng không yêu sợ mẹ em cứ bắt phải yêu109
Thương thay chim thô lốc ngực nâu110
Chim gõ kiến ngực vằn111
Gà lôi ngực lốm đốm112
Đi đằng sau ngóng đợi không đợi113
Đi ngả trước mong dừng chẳng dừng114
Càng mong dừng càng vun vút bay xa115
Ước sao anh mọc cánh116
Như rồng thiêng bay tung117
Lượn khắp trời tìm đến sàn hoa118
Ta nhác trông nhau mắt liếc lệ sa119
Anh ước cùng em dựng nhà120
Nhưng e làm nhà rách người mắng121
Dựng nhà hoang người chê122
Người qua trước ngõ người cười123
Mẹ yêu anh mới nói:124
- “Áo thuở nhỏ đưa đây mẹ bói125
Quẻ bói này hai bốn một năm126
Lấy được nhau thuận vợ thuận chồng!”127
Yêu em, anh quyết được128
Đã thương nhau quyết lấy129
Anh mới đi kiếm lúa ngoài đồng130
Đi kiếm cá ngoài sông131
Chài ba sải, anh buông xuống hồ132
Lưới muôn mắt, anh giăng xuống nước133
Đứng mũi thuyền anh liệng chài tơ134
Ngồi lái thuyền anh so lưới sợi135
Số may được trắm chiên chép đỏ136
Được cá to cá nhỏ từng đàn137
Đẹp lòng anh quay về bản138
Cá to đưa mẹ thái ướp chua139
Cá nhỏ sấy khô xát muối140
Cá giàn trên đã đủ, thừa đủ141
Gà vịt kia đã nhiều thực nhiều142
Anh mới đi Tà Bú mua đĩa143
Đi Tà Hè mua tơ144
Đi Tà Sại mua cau145
Mua cau cau cả buồng sai quả146
Mua trầu muôn lá gói mang về147
Dạm người yêu thay lời thương nhớ148
Anh chạy tìm ông mối bà mai149
Kẻ khéo giúp gói cau không úa150
Người khéo hỏi lời thương không phai151
Giỏi mối mai cho đôi ta đẹp lứa em ơi!152
Anh chặt giang về đan lồng gà153
Chặt mai về đan giỏ cá154
Cắt dong muôn lá gói trầu155
Kịp đến ngày lành và bữa tốt156
Năm đi và tháng trôi157
Gói trầu nhỏ anh mang tới gửi158
Gói cau con tới dạm159
Dây trầu không xin được cuốn leo160
Gói cau lên quản trước tưng bừng161
Muôn tiếng đến sàn sau rộn rã162
Búi tóc mượt, anh trải ra giữa quản163
Búi tóc dài anh buông xuống giữa nhà164
Anh lạy cha em bốn lạy165
Nộp mẹ em bốn lễ166
Xin làm gà gô, cun cút cổ trơn167
Làm rể quý, rể yêu nằm quản168
Cha em trên giường cao không đáp169
Mẹ em nơi giường thấp làm thinh170
Rồi cha em và mẹ em mới bảo:171
- “Người như kia và mặt như vậy172
Chẳng đáng đội nón giấy Mường Púa ven sông173
Không đáng ở nhà ta ngồi quản đan chài174
Quay về với họ nội họ ngoại175
Quay về nhà cũ đi đi!”176
Anh đã tính mà tính không đủ177
Anh đã lo mà lo chẳng tròn178
Tay trái cầm gói cau lau mắt179
Tay phải xách giỏ cá thẹn thùng180
Anh bẽn lẽn quay về nhà cũ181
Cúi mặt nước mắt rỏ182
Ngẩng lên hàng lệ rưng183
Nước mắt rơi đầm gối184
Hàng lệ rơi thấm đệm185
Ngày rồi đêm héo hắt khóc ròng186
*187
Khi ấy con người đi kiếm lúa ngoài đồng188
Đi kiếm cá ven sông189
Cá ven sông được toàn cá chết190
Người mạng về lạng thái ướp chua191
Mổ mổ moi moi đổ chĩnh192
Con người đi Tà Bú mua đĩa193
Đi Tà Hè mua tơ194
Đi Tà Sại mua cau195
Cau Mường Sại úa héo lìa buồng196
Trầu Mường Trai rụng buông khỏi cuống197
Mua cau cau rời buồng héo quắt198
Trầu rơi vàng, trăm lá gói ôm đi199
Con người cắt lá chuối gói gừng200
Cắt lá dong gói xôi201
Cắt lá tạu gói thuốc lào khô202
Ngày lành và bữa tốt203
Năm đi và tháng trôi204
Giữa mùa khắp nơi dạm cưới205
Gói trầu nhỏ người mang tới gửi206
Gói cau con tới dạm207
Dây trầu không xin được cuốn leo208
Gói cau lên cửa trước rầm rầm209
Muôn tiếng đến sàn sau hối hả210
Mối lái ngược xuôi vội vã211
Búi tóc mượt người trải ra giữa quản212
Búi tóc dài người rũ xuống giữa nhà213
Rằng người đẹp tóc buông thấm gót214
Phắt đắn lên đầu trơn trọc lốc215
Con người búi tóc nhỏ không thành216
Búi tóc to không nổi217
Người lạy cha em bốn lạy218
Lễ mẹ cha em vô hồi219
Xin là gà gô cun cút cổ trơn220
Làm rể quý rể yêu nằm quản221
Cha em ngồi giường trên ưng ý222
Mẹ em ngồi giường dưới đáp lời223
Lời nên lời chắc tựa tấm chiên224
Lời liền như chiếc chiếu225
Lời chắc đanh như dao sắc chặt dong.226
Gói cau con tới dạm227
Mẹ cha ưng gả khi em còn trên nương228
Khi em đang ngoài ruộng229
Chiều tới khi mặt trời rụng230
Mặt trời rơi xuống thấp231
Mặt trời sát mặt phai232
Mặt trời qua sàn ngoài người thương233
Mặt trời quấn ngọn giang sắp lặn234
Mặt trời quấn ngọn tre, ngọn bương sắp tắt235
Mặt trời lặn mặt trời không gọi236
Mặt trời đi mặt trời không chờ237
Mặt trời khuất mây mờ sập tối238
Em tuốt dao chặt củi239
Chặt củi, chặt củi dâu240
Sắp củi sắp cho bõ gánh241
Kiếm củi kiếm hai bó242
Kiếm củi kiếm ba bó243
Một bó để mẹ yêu ninh xôi244
Một bó cho mẹ yêu nấu rượu245
Một bó dành nhen lửa sàn hoa246
Lửa sàn hoa để bạn trai xa hơ áo247
Em chẻ đóm chờ mồi thuốc anh yêu248
Em trở về em gọi:249
- “Về nhà thôi vía hỡi!250
Về với cây sào giang vắt khăn251
Về với cây sào lăn vắt áo252
Về giã gạo hai cối bữa chiều253
Về giã gạo thêm cơm bữa sáng254
Về nằm đệm mẹp đen255
Về nằm đệm mẹp đỏ256
Về nằm bên mẹ hiền257
Vía anh yêu đừng nằm nơi gốc lau258
Đừng ngủ sau gốc sậy259
Hỡi vía anh yêu về nhà theo nhau!”260
Em khoác lẵng em gánh củi261
Vừa đeo dưa vừa xách bầu262
Về tới bản thấy lạ sao!263
Em hạ củi xuống gầm264
Em bỏ đòn dưới sàn265
Em đặt bước lên thang gỗ lát266
Vào thẳng nơi mẹ ngủ buồng trong267
Em cởi dao để buồng giữa268
Tháo piêu vứt buồng ngoài269
Ra sàn sau nhấc đòn270
Ra sàn ngoài tìm ống271
Cúi mặt đi xuống bến272
Ngoảnh mặt về vực lớn xanh trong273
Xuống bến tìm đá nháp không thấy274
Xuống nước tìm đá kỳ không được275
Về nhà tìm kẻ thân bàn bạc không xong276
Ống nước tròn vục nửa277
Ống nước muột múc lưng278
Cánh tay thon sắp gánh nâng đòn279
Chân trái em bước đi280
Chân phải em bước tới281
Về nhà em bước về282
Đặt gánh giữa sàn sau283
Để đòn nơi sàn ngoài284
Rồi em yêu mới hỏi:285
- “Con mẹ nay bụng đói286
Ăn còn phần cơm canh?287
Bữa sớm bữa chiều có để dành cho con không mẹ?”288
Mẹ yêu em bèn đáp:289
- “Canh gà để trên giàn290
Canh cá phần con trong chạn291
Còn giỏ cơm treo trên móc đằng kia!”292
Em thấy gói dong chen gói cá293
Gói dong kín gói gà294
Gói trầu không bắt chéo295
Gói dong dày gói xôi296
Và thuốc lào khô gói bằng lá tạu297
Em yêu bèn hỏi:298
- “Xá Núi Chíp mang bán?299
Người Xá Xăm Cằm đem đổi phải không?”300
Mẹ yêu em đáp:301
- “Người Xá Núi Chíp không mang tới bán302
Người Xá Xăm Cằm không mang tới đổi303
Đây gói trầu nhỏ người mang tới gửi304
Gói cau con tới dạm305
Dây trầu không ràng cuốn tình con306
Con mẹ có chồng đừng làm nũng307
Đẹp lứa đôi đừng vòi quấy mẹ hiền308
Con mẹ chớ nghe lời vịt309
Nghe lời vịt mất trứng310
Nghe lời gà mất vườn311
Nghe lời gièm pha mất anh mất em312
Chớ nghe ông xui dại với bà xui khôn313
Lời ông xui dại không đủ bữa314
Lời bà xui khôn không đủ làn315
Người không xui nên cửa rộng nhà sang316
Con hãy xem gốc cải mọc tươi xanh giữa chuôm317
Lũ bướm con lượn tìm cành đậu318
Châu chấu chết gì bông lúa không buông319
Cha già không khoẻ nữa320
Mẹ cũng yếu sức rồi321
Mẹ cha đợi ăn giỏ rau xanh322
Đợi ăn sức rể út323
Chờ ăn giỏ cá trắm rể yêu324
Bằng ấy điều con gái quý mẹ ơi hãy nghĩ!”325
Em đã nghĩ mà nghĩ không đủ326
Em đã lo mà lo chẳng tròn327
Em lập cập chạy ra sàn328
Mâm cơm chiều dọn vội329
Nghĩ đến anh mà nát ruột gan330
Như nặn nến sáp không nên331
Như ôm cây to không xuể332
Em lập cập chạy vào đằng quản333
Cất tiếng xa gần trách chú:334
- “Giúp cháu với bác trai gái nhà trên335
Giúp cháu với ơi chú ơi thím nhà dưới!”336
- “Chúng ta không giúp nổi cháu ơi!337
Ta đã ăn gói trầu nhỏ người mang tới gửi338
Gói cau con người mang tới dạm339
Dây trầu không người đã tới cuốn leo!”340
Em yêu lại kêu:341
- “Giúp tôi với hỡi chị em dâu rể trong nhà!”342
Chị em dâu rể trong nhà cũng đáp:343
- “Không giúp được em ơi!344
Ta cũng ăn gói trầu nhỏ người mang tới345
Gói cau con người mang tới dạm346
Dây trầu không người đã tới cuốn leo!347
Nghe chim cu trên ngọn cây cúc cu348
Cũng đừng khóc cô ơi!349
Cây tre nó thành giấy350
Cây nứa nó thành ống351
Con gái thành nàng dâu352
Bố gả chồng cho đừng chối cô à!353
Kiếp gà cỏ chớ chọn cành đậu354
Chọn cành sẽ được cành giang355
Gái đến thời chẳng nên kén chồng356
Kén chồng kén phải chồng Xá357
Lựa dao lựa phải dao quằn358
Ngẩng mặt lên e người cũ cười chê359
Chi bằng nghe cha nghe mẹ360
Nón đẹp che đầu sớm hôm thong thả361
Không nghe lời mẹ lời cha362
Cào cỏ nương xa đầu be lá chuối363
Lời nhân tình bao giờ chả bùi364
Máng nghiêng nước rỏ giọt365
Đường đổ khe khẽ vun366
Cô út ơi hãy lắng cơn buồn nghĩ kỹ367
Cô út đứng nghe lời chim chim can co cán có368
Mà lỡ mùa gieo mạ369
Nghe lời tình lỡ vụ làm ăn370
Phải chuyện đau lòng chớ khóc371
Bố gả chồng cho rồi sẽ cửa cao nhà rộng cô ơi!”372
Lời đã trao lời liền như chiếc chiếu373
Lời chắc đanh như dao sắc chặt dong374
Như lá dong kia đã lót ủ men nồng375
Dẫu van xin cha cũng không buông không thả376
Ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa377
Bằng con chẫu chuộc thôi378
Như cơn mưa giông ngoài trời379
Như nước ngập núi đồi khó lội380
Như nước dâng tràn bờ khó bơi381
Em đã tính mà tính không đủ382
Em đã lo mà lo chẳng tròn383
Đành liều mượn dao người chặt cây384
Mượn rựa người đẵn củi385
Mượn sức người ta cấy cày386
Lúa đầy bịch mới đuổi nó ra387
Thóc đổ bồ mới hất nó về388
Đuổi không về sợi chỉ rối không cho vướng389
Vải đẹp trơn khổ tám không chia390
Trơ một mảnh khăn từ nhà nó mang tới391
Trần manh áo mới từ mẹ nó may cho392
Chuyện dang dở người ta thích nói cứ nói393
Duyên không thành người ta thích chê cứ chê394
Hàm răng sít ai muốn mắng cứ mắng395
Hàm răng đen ai muốn nhe cứ nhe396
Người mắng suốt tối người khấn hộ397
Người nhiếc suốt ngày người cầu cho!398
*399
Em bỗng thành vợ người nghĩa nặng400
Bỗng thành dâu của người nghĩa dày!401
Phút giây pí pặp chồng giắt lên đầu gianh402
Pí lão gài trong kẽ mái403
Móc nón đeo lên vách giữa404
Kèn la treo gần cửa sồ405
Rồi vác rựa đi phạt cây đeo dao đi phát vườn406
Thành rể lớn trong nhà nuôi bố407
Em đã tính mà tính không đủ408
Em đã lo mà lo chẳng tròn409
Làm không nổi, sống coi như chết410
Như ăn lá ngón lìa đời411
Như nậy đá to đá sập412
Vần đá tảng đè tay413
Đè tay đè tay phải ngón út414
Máu không rớt mà đau tận ruột415
Máu không rơi mà buốt tận tim416
Đau trong ruột không người đoái hoài417
Buốt trong tim thăm hỏi nào ai?418
Xót xa em chùm trăn thầm khóc419
Cúi mặt nước mắt rỏ420
Ngẩng lên hàng lệ rưng421
Nước mắt rỏ hai dòng422
Rỏ ba dòng423
Dòng rơi đằng trước đủ rửa rau muôn rỏ424
Dòng rơi đằng sau đủ rửa rau muôn vườn.425
*426
Thương ngón tay thon lá hành427
Đuôi mắt đẹp dài như lá trầu xanh428
Anh yêu em lời ước nguyền kia vẫn nhớ429
Nhớ chắc chắn như gà con nhặt tấm430
Nhớ khăng khăng tình son sắt còn đeo431
Như xôi bỏng bọc lá tươi432
Lá tươi bọc lá tươi càng nóng433
Ước mong tha thiết càng nồng434
Mong ở đó người ta thả trôi435
Mong ở đơm, người ta trút nhẵn436
Mong ở bạn tình người tranh lấy mất rồi437
Anh đã tính mà tính không đủ438
Anh đã lo mà lo chẳng tròn439
Hai núm một chài khó liệng440
Mười đêm, cá lượn đàn cuối thác chài buông không tròn441
Một kẻ đoi lòng khó nghĩ442
Một mình nghĩ không tới443
Một mình suy không cùng444
Chưa được một với đã mất một sải445
Than ôi! Anh muốn ăn gạo bịch to cố chữa446
Muốn ăn dưa vườn lớn cố rào447
Ngờ đâu em ngả vào phía khác phụ nhau!448
Bạn tình hỡi người yêu anh ơi!449
Khác nào hoa tươi đỉnh núi450
Mắt nhìn, tay vươn chẳng tới451
Ta ước tay ngắn như tay vượn452
Mà tay ta lại dài như tay cóc453
Ta ước phép lớn như phép rồng454
Phép cả như phép trời455
Phép cao như phép Mạnh Tông456
Phép nhổ cây đỉnh núi457
Cây giữa rừng mang trồng giữa bản458
Biến em yêu thành vợ quý trong nhà459
Thoả lòng ta mong mỏi bấy nay460
Ta ước mọc cánh bay cánh quạ461
Mắt tinh tường mắt én462
Lượn khắp vòm trời đỗ ngọn cây thơm463
Ta ước cánh ta như cánh ve đen vàng464
Bay muôn phương tìm xem thử mệnh nàng465
Mệnh nàng xa ta một với hay xa ta một sải?466
Xa một sải ta kéo gần một với467
Xa một với ta kéo gần một gang468
Xa một gang đoi mệnh gắn liền469
Em ơi anh đã tính mà tính không đủ470
Anh đã lo mà lo chẳng tròn471
Người ta trầu vàng cau rụng472
Gừng già quắt gói lá dong thô473
Trèo lên quản cha mẹ em vui mừng hớn hở474
Còn anh cau cả buồng sai quả475
Trầu xanh tươi muôn lá gói mang về476
Bước lên quản cha mẹ em hất xuống477
Cha mẹ em mới nói:478
- “Giống me rừng đất người chín nẫu cành thấp479
Còn quả me nhà chín rực cành cao480
Con gái yêu tao phải giá bằng voi mới gả!”481
Giá bằng voi thôi đành lảng xa482
Nếu giá bằng trâu còn có nổi may ra483
Thu vét cửa nhà cố khi cũng đủ484
Than ôi! Số đua số không cùng485
Phận thi phận không nổi486
Cây ganh cây gãy ngọn ngang chừng487
Đâu phải quả trong rừng ngắt trộm488
Rau trong núi tranh nhau489
Bạc không nặng bằng người giành em yêu được sao?490
Đôi ta tình sâu dày nỡ rời?491
Khi ốm đau phải được cầm tay nhau săn sóc em ơi!492
Đi buôn lấy tiền về cưới người tình493
Anh thấy tủi mới đi Lào494
Anh cầm sào bởi nghĩ đau lòng phận khó495
Mới đeo túi xuống nhà đi buôn496
Đi buôn, buôn sắt Lào497
Đi bán, bán lưỡi mai498
Quanh khắp trời tìm sắt Tông Puỗn499
Tìm sắt được sắt Tông Puỗn bền sắc500
Chọn mai, được mai lòng máng tốt của Lào501
Anh đi buôn sẽ đi tận mường Tông Tênh trời vằn502
Mường Tông Lang trời trũng503
Mường chật chội giơ lá chuối che đầu504
Có khi được thấy trời mở cửa xuống sàn505
Trời ra cửa sổ ngó xem506
Phân bạc được bốn muôn con ngựa507
Lưỡi dao mẻ được bốn vạn con trâu508
Nhờ phúc lành em yêu còn được lãi hơn lãi nữa biết đâu!509
Buổi anh sắp đi anh còn tìm ngày510
Tìm ngày được ngày huộng511
Mái gà kêu tao tác anh quay … 512
Anh quay về tìm ngày được ngày tấu513
Đầu gối va khuôn cửa anh quay … 514
Anh quay về tìm ngày được ngày cá515
Gấu quần vướng búi riềng anh quay … 516
Anh quay về tìm ngày được ngày cáp517
Mới đeo gươm khoác túi xuống nhà518
Anh đi thấy cáo mặt trắng biết gật gù khấn.519
Bìm bịp biết đâm chày nhún nhảy520
Chim tực tữ kêu rừng sâu khe núi521
Chim chót bóp kêu bạn đường sánh đôi522
Mới thấy trời mở cửa xuống sàn523
Trời ra cửa sổ ngó xem524
Phân bạc được bốn muôn con ngựa525
Lưỡi dao anh đổi được bốn vạn con trâu526
Nhờ phúc lành em yêu còn được lãi nhiều nữa527
Nhờ phúc đẹp em thương còn được lãi nhiều hơn528
Anh đuổi trâu về thong dong529
Cưỡi ngựa về rầm rầm530
Núi tiếp núi trập trùng531
Khe tiếp khe gập ghềnh đá dựng532
Kẽ mắt đứt vì tuôn lệ nhớ533
Nhớ em yêu đằng đẵng xa xôi … 534
Nghe hổ báo rừng sâu gầm thét535
Chim chót bóp kêu bạn đường sánh đôi536
Dạ bồn chồn như làm ruộng cuối vụ537
Cấy ngày kia mà gieo mạ bữa mai538
Anh nhớ mong em không cạn không nguôi539
Vào đồi rậm rừng quang hú gọi:540
- “Vía em yêu hỡi!”541
*542
Em vẫn ngồi cạnh thang em đợi543
Em vẫn ngồi đầu cối em mong544
Đợi anh về vò võ ngóng trông545
Anh ngỡ tưởng vườn gừng đã thành vườn nghệ546
Bạn tình xưa đã về nhà chồng547
Nhưng trái tim lớn em còn treo đó548
Trái tim con còn bện chỉ xe đôi549
Người đi xa nhưng vía quấn không rời550
Dây trầu không đã vượt cỏ leo giàn551
Khoai năm qua đã lên quá ngọn giang552
Lời hẹn thương đôi lứa không lay không chuyển553
Không rớt rơi dù một dây tơ nhện em ởi!554
Anh dồn bò buộc nơi cột trước555
Anh dồn trâu buộc nơi cột ngoài556
Anh lùa ngựa buộc nơi cột trong557
Yêu em anh dặn em hết nhẽ558
Thương em anh dặn em hết lời559
- “Em cố khoẻ cố vui560
Yên lòng đợi561
Đợi anh vài tháng thôi562
Vào rừng thấy nõn sẹ sa nhân đừng nhổ563
Đừng phạt mầm măng nứa măng tre564
Gặp trai lạ đừng đùa bỡn nhắn nhe565
Trai quan kệ gái quan nô giỡn566
Trai quan mặc gái quan ngồi kề567
Trai bản ta để gái bản bên trò chuyện568
Lìa anh, em đừng ngủ chạ569
Xa anh, em đừng nằm đôi570
Đợi anh về nằm đôi571
Đợi anh về ta chung chăn gối572
Anh đi bán bò tận nguồn tơ573
Đến tận So, Là bán ngựa574
Có khi một con bò được nén bạc hơn575
Một con trâu được nén bạc rưỡi576
Con ngựa đen được hai mươi bốn nén tròn577
Bạc mười nén anh sẽ chuộc em về578
Vải năm trăm anh sẽ cởi em ra579
Dù thành vợ người ta cứ xẻ lòng chờ em ạ!580
Mùa hoa bưởi, ngắt hoa bưởi ngồi mong581
Mùa hoa vông, ngắt hoa vông ngồi đợi582
Mùa hoa mạ, ngắt hoa mạ ngồi chờ583
Hoa sắp héo, sương mai em nhúng584
Hoa sắp tàn, nước rượu em ngâm585
Hoa sắp úa, khăn đào em gói586
Hoa gói khăn đào hai mươi năm không phai587
Mười chín đời tạo quan vẫn thắm588
Đôi ta yêu nhau lấy gì gửi mặt?589
Gửi vải sợ vải sờn590
Gửi đàn sợ đàn gãy591
Gửi bạc vụn sợ không đáng lòng592
Gửi bạc nén? Nhưng anh của khó nhà không!593
Gửi vật tre mây sợ hóp594
Đôi ta yêu nhau anh gửi em chiếc đàn môi đồng595
Còn thương anh đàn môi đồng nhớ mãi596
Duyên mai sau đàn môi đây hãy lấy nhận người597
Cất kỹ trong lòng em ơi đừng nhầm lẫn nhận sai!598
Con khóc giơ đàn môi dỗ nín599
Ngày về trời treo trên cổ ngựa bay600
Đàn bay lên thành một cánh bướm vàng601
Lời thương đặt trong lòng đừng phai602
Trầu têm đặt trong giỏ đừng úa603
Lạc phương trời đừng buồn604
Vòng bảy cõi mường xa đừng đổi thay!”605
Em yêu mới nói:606
- “Anh lên đường í liễng của em ơi đừng ốm607
Vượt rừng cây đừng mỏi đừng đau608
Đừng đi xa quá dãi dầu609
Đi xa dầu dãi biết đâu mà lường610
Thuốc độc người trộn trong cơm611
Đi buôn chớ lâu ngày đằng đẵng612
Lúa nên đồ cha sẽ ngắt về đồ613
Em nên cho cha sẽ thuận đem cho?614
Gạo chưa hết hãy làm cho hết615
Gạo đang còn hãy vãi theo thuyền616
Muối không hết hãy rải theo sông617
Chẵn bảy hôm rủ nhau quay lại618
Đủ chín ngày anh gọi bạn quay về!”619
*620
Vừa đi vừa ngoảnh lại621
Vừa đi vừa ngoái trông622
Chân bước xa lòng càng đau nhớ623
Anh dồn bò lên ngọn Khau Vai624
Lùa trâu lên ngọn Khau Cả625
Cưỡi ngựa lên Khau Dướng cao vời626
Chân bò vướng cành mây627
Trâu bước vướng cành si628
Ngựa đi vướng cành móc629
Trâu anh sao không dậy ăn sớm?630
Ngựa ô chê lá nõn thơm tươi?631
Anh ngắt lá xanh anh ngồi632
Bẻ cây giữa đèo anh bói633
Quẻ bói này hai bốn một năm634
Những tưởng ma trên trời muốn ăn cỗ trâu635
Hồn ông bà đòi ăn lợn cúng636
Hồn tổ tiên thèm bữa rượu đôi gà637
Hay đâu vía em yêu theo bước chân ngựa638
Vía em thương dõi vết chân trâu639
- “Em yêu đang ở nhà mong nhớ!640
Quả cau vân bổ mười641
Quả cau tươi bổ năm642
Ném đằng sau vía đeo bước ngựa về ăn643
Ném đằng trước vía bám bước trâu về nhận644
Em yêu đang ở nhà mong nhớ645
Xin hãy nán lòng chờ!”646
Trâu anh liền chồm dậy ăn cỏ647
Ngựa ô vơ lá nõn thơm tươi648
Anh dồn trâu đi rầm rầm649
Cưỡi ngựa đi băng băng650
Núi tiếp núi mịt mùng651
Gò tiếp gò khúc khuỷu652
Bãi tiếp bãi trập trùng653
Từng chục trăm núi thấp dài cao654
Rời em lên Mường Lay655
Biệt em lên Mường So656
Đường vòng đường lượn khúc quanh co657
Đường cheo leo mép vực658
Cá dưới vực túm đen như cát659
Hàng đàn đông cuối thác lượn lờ660
Áo anh rách xơ bảy tấm661
Nhưng trâu mang bán chưa lời662
Hụt vốn chồng em sẽ cười663
Ngựa tốt chưa ngang bạc mười nén664
Vải năm trăm trâu khoẻ chưa bằng665
Anh còn đi đằng đẵng xa em!666
Người tình ở nhà bị ép gả chồng667
Năm tiếp năm, năm trôi668
Tháng tiếp tháng, tháng hết,669
Măng đắng xanh đã nẩy lộc đâm chồi,670
Cha đã dăng màn chia khoang dành chỗ,671
Mẹ sắp xách tay em canh gà gáy khuya,672
Lưỡi dao sắc mẹ sắp chặt cây tươi nhuộm vải,673
Ngón tay kia thoăn thoắt sắp nhồi,674
Nhồi lông vịt thêm chăn,675
Nhồi hoa gianh thêm đệm,676
Thành đệm êm đưa cô,677
Thành chăn ấm đưa em,678
Thành đồ cưới đẹp đưa dâu,679
Cha em cầm gói cau tìm tháng,680
Cầm gói trầu tìm ngày,681
Tìm ngày, ngày cẩu coong,682
Ngày hõong phữm và ngày hặp xảy,683
Cha em mới nói:684
- “Ngày hặp xảy đông gái nhiều trai,685
Ngày hặp tai lắm trâu nhiều bò,686
Mẹ em mới dịch đệm liền bên,687
Kéo chăn em liền mép,688
Em đã tính mà tính không đủ689
Em đã lo mà lo không tròn690
Làm chẳng nổi, sống coi như chết,691
Như ăn lá ngón lìa đời”692
Chồng em mới nói:693
- “Trời cho thành lứa đôi,694
Kết hai ta thành chồng thành vợ,695
Ta lấy nhau, đệm nhỏ bằng lá gianh cũng mặc,696
Chăn hẹp bằng lá cỏ cũng đành,697
Được nhau rồi, đắp ngang nằm ngang,698
Chồng kéo lại vợ co,699
Con nhỏ khóc hai bên, dầu chết rét mặc nó!”700
Chồng em lại nói:701
- “Ta chắn suối to làm đập,702
Chặn nước lớn bắt cá,703
Ta cày ruộng để cha mẹ mình ấm no!”704
Em đã tính mà tính không đủ705
Em đã lo mà lo chẳng tròn,706
Khóc vùi giữa bản không nên,707
Gào giữa ban ngày sượng mặt,708
Sẽ khóc ư? cười ư?709
Khóc, người trong bản sẽ cười,710
Cười, người trong mường sẽ nói,711
Người sẽ qua dưới mái mỉa mai,712
Năm tiếp năm, năm trôi, anh ơi!713
Tháng tiếp tháng, tháng hết, anh ơi!714
Đã sáu mùa lúa ruộng qua rồi,715
Đã bảy mùa cá lũ trôi xuôi,716
Cha em và mẹ em mới nói:717
- “Cốm dẻo không thay cơm chiều,718
Cốm thơm không thay cơm sáng,719
Rể chẳng nuôi cha mẹ vợ đến già,720
Sẽ đưa con gái yêu lên nhà rộng,721
Cha mẹ cho con về nhà chồng, con ạ!”722
Chồng em đi kiếm lúa ngoài đồng,723
Đi kiếm cá ven sông,724
Được cá chiên đem mổ,725
Được cá trắm ướp chua;726
Cá ướp chua lâu ngày đã chua,727
Ngày lành và bữa tốt,728
Năm đi và tháng trôi,729
Cha em và mẹ em mới nói:730
- “Năm nay năm đưa vịt tía về phủ,731
Năm đưa gái lớn về nhà chồng,732
Đưa dâu đưa tháng giêng”733
Em yêu vội đáp:734
- “Tháng giêng là tháng kiêng,735
Gieo nương kê, chim chích đến nhặt,736
Gieo nương bắp, khỉ đỏ về phá,737
Vừa đặt nơm, con rãi cá đã cào,738
Không đi, con không đến,739
Không đến, con không lên,740
Không phải tháng đưa vịt tía về phủ,741
Không phải tháng dưa gái về nhà chồng!”742
Rồi mẹ yêu em nói:743
- “Thế đưa dâu tháng mấy?744
Đưa dâu đưa tháng hai … ”745
Em yêu vội đáp:746
- “Tháng hai càng kiêng kỹ,747
Sợ mệnh treo trên cao xanh không lành,748
Khuôn đúc trên mường trời không để sống dai,749
Phải đeo lếp quay về nhà ngoại,750
Phải đeo sọt quay về nhà xưa,751
Không đi, không, không đến,752
Không đến, không, không lên,753
Không phải tháng đưa vịt tía về phủ,754
Không phải tháng đưa gái về nhà chồng!”755
Rồi mẹ yêu em nói:756
- “Thế đưa dâu tháng mấy?757
Hay đưa dâu tháng ba … ”758
Em yêu vội đáp:759
- “Tháng ba ruộng đang làm,760
Nương đang cỏ,761
Lại đang cắt vườn chàm,762
Không đi, không, không đến,763
Không đến, không, không lên,764
Không phải tháng đưa vịt tía về phủ,765
Không phải tháng đưa gái về nhà chồng!”766
Rồi mẹ em yêu nói:767
- “Thế đưa dâu tháng mấy?768
Hay đưa dâu tháng tư … ”769
Em yêu vội đáp:770
- “Tháng tư bốn chân cửi còn lệch,771
Đan sọt hay lỗi mắt,772
Chuyện sắt son mà chẳng hợp đường tình,773
Sợ thêm điều thiên hạ cười khinh,774
Không đi, không, không đến,775
Không đến, không, không lên,776
Không phải tháng đưa vịt tía về phủ,777
Không phải tháng đưa gái về nhà chồng!”778
Rồi mẹ yêu em nói:779
- “Thế đưa dâu tháng mấy?780
Hay đưa dâu tháng năm … ”781
Em yêu vội đáp:782
- “Tháng năm mặt chiêng to lặng tiếng,783
Buồng thờ tạo So, Là lên nấm giữa sàn,784
Nàng dâu thăm bản đi không trở lại,785
Không đi, không, không đến,786
Không đến, không, không lên,787
Không phải tháng đưa vịt tía về phủ,788
Không phải tháng đưa gái về nhà chồng!”789
Mẹ em yêu bèn nói:790
- “Đưa dâu con mẹ sẽ đưa tháng sáu … ”791
Em yêu vội đáp:792
- “Tháng sáu nước trăm dòng đổ ruộng,793
Dòng trăm thác reo vang794
Sóng tung sóng dâng tràn,795
Bàn hết nghìn ngày cũng không thanh thản,796
Không đi, không, không đến,797
Không đến, không, không lên,798
Không phải tháng đưa vịt tía về phủ799
Không phải tháng đưa gái về nhà chồng!”800
Mẹ em yêu bèn nói:801
- “Đưa dâu con mẹ sẽ đưa tháng bảy!”802
Em yêu vội đáp:803
- “Tháng bảy vịt quý của con đang ấp,804
Ngỗng quý của con đang nở;805
Sợ con diều hâu nó lượn và con quạ nó bay,806
Nó lượn nó bay, cắp vịt quý vịt thương đi mất,807
Không đi, không, không đến,808
Không đến, không, không lên,809
Không phải tháng đưa vịt tía về phủ,810
Không phải tháng đưa gái về nhà chồng!”811
Mẹ em yêu bèn nói:812
- “Đưa dâu con mẹ sẽ đưa tháng tám!”813
Em yêu vội đáp:814
- “Tháng tám nắng thiêu cùng gió thổi,815
Gió thổi rùng tim gan,816
Mang con theo, sợ gió ốm xanh vàng,817
Thân gái dặm trường biếng bứơc,818
Đành bỏ con khóc lả sao đang?819
Không đi, không, không đến,820
Không đến, không, không lên,821
Không phải tháng đưa vịt tía về phủ,822
Không phải tháng đưa gái về nhà chồng!”823
Mẹ em yêu bèn nói:824
- “Đưa dâu ta sẽ đưa tháng chín!”825
Em yêu vội đáp:826
- “Tháng chín trời nóng nực, âm u,827
Hùm beo rống trong rừng sâu kinh lạ,828
Chóp bóp kêu trong khe núi mịt mù,829
Không đi, không, không đến,830
Không đến, không, không lên,831
Không phải tháng đưa vịt tía về phủ,832
Không phải tháng đưa gái về nhà chồng!”833
Mẹ em yêu bèn nói:834
- “Đưa dâu đưa tháng mười!”835
- “Tháng mười lũ đỏ ngầu chảy xiết,836
Ngập hết bãi hết bờ,837
Thác dồn thác cuồn cuộn,838
Sóng tiếp sóng lô xô,839
Cát sỏi bồi bãi giữa,840
E sớm thành gái goá bơ vơ,841
Không đi, không, không đến,842
Không đến, không, không lên,843
Không phải tháng đưa vịt tía về phủ,844
Không phải tháng đưa gái về nhà chồng!”845
Mẹ em yêu bèn nói:846
- “Đưa dâu đưa tháng một!”847
- “Tháng một nấm bùi héo trên thân gỗ dút848
Nấm dai khô trên vỏ gỗ vông,849
Mẹ chồng chọn miếng ăn nghiệt ngã,850
Cha chồng tính của nả chi ly,851
Không đi, không, không đến,852
Không đến, không, không lên,853
Không phải tháng đưa vịt tía về phủ,854
Không phải tháng đưa gái về nhà chồng!”855
Mẹ em yêu mới nói:856
- Đưa dâu con mẹ đưa tháng chạp vậy thôi!857
Tháng chạp gốc cải già lá toả đuôi voi,858
Bố chồng ngừng đan chài đón cháu,859
Mẹ chồng buông tay cửi đón dâu …860
Em biết lấy lời đâu chối nữa!861
Ngày lành và bữa tốt,862
Năm đi và tháng trôi,863
Khắp nơi rập rìu reo, cười,864
Tháng này tháng đưa vịt tía về phủ,865
Tháng em phải về nhà chồng, anh ơi!866
Chồng em đã gánh rượu tới bến867
Đã quầy cau lên nhà,868
Dọn bữa ăn to để cưới em đi,869
Dọn bữa ăn nhỏ để cưới em về870
Bạc mỏ Lay, chồng em mang đến,871
Bạc mỏ So, mỏ Là chồng em mang lại,872
Bảo mười nén đúng cân Lào873
Rằng hai mươi nén, cân Kinh,874
Ngờ đâu khi cân lại, cha em chỉ được bốn nén chẵn!875
Đi buôn lâu ngày chưa về876
Ngày huộng một bữa rượu ra mắt,877
Ngày hài tiếp bữa rượu đưa dâu,878
Nhưng anh yêu còn mãi tận nguồn tơ bán trâu,879
Tận mỏ So, mỏ Là bán ngựa,880
Con bò đực, nén hơn,881
Con trâu mộng, nén rưỡi,882
Con ngựa ô, hai mươi nén tròn,883
Bạc mười nén sẽ chuộc em về,884
Vải năm trăm sẽ cởi em ra,885
Bạc ba lạng, ta đúc chiếc sáo,886
Bạc bốn lạng, ta đúc chiếc nhị,887
Anh về nhà, quay về!888
Một búi cây anh từng ngủ đậu,889
Một bãi gò đều đã trải bàn cơm,890
Lốc soái trộn cát buông thên muối,891
Anh thấy vợ chồng nai nối đuôi nhau ăn cỏ đồi than,892
Gặm cỏ gianh non mới mọc,893
Súng đẹp, súng bền chắc,894
Nỏ đẹp, tên thuốc nhọn, bước lên,895
Nai sợ ngã, sợ chết,896
- “Xin van người, người hỡi!897
Xin chàng tài giỏi tha cho,898
Gái má hồng đang chờ,899
Gái thanh xuân đang đợi, chàng ơi!”900
Anh bỗng rời cò súng không bắn,901
Buông lẫy nỏ không bật,902
Rẽ đi và qua đi,903
Vòng đi và thẳng tới,904
Anh thấy vợ chồng chim phượng đang ăn quả si,905
Con đậu cành dưới chúi xuống ăn quả cành trên,906
Con đậu cành trên chui lên ăn quả cành dưới,907
Súng đẹp, súng bền chắc,908
Nỏ đẹp, tên thuốc nhọn, bước lên,909
Chim sợ ngã, sợ chết:910
- “Xin van người, người hỡi!911
Xin chàng tài giỏi tha cho,912
Gái má hồng đang chờ,913
Gái thanh xuân đang đợi, chàng ơi!”914
Anh rẽ đi, qua đi,915
Vòng đi và thẳng tới,916
Anh thấy gà rừng ăn lúa đống,917
Lợn cỏ ăn thóc phơi,918
Súng đẹp, súng bền chắc,919
Nỏ đẹp, tên thuốc nhọn, bước lên,920
Chúng sợ ngã, sợ chết,921
- “Xin van người, người hỡi,922
Xin chàng tài giỏi tha cho,923
Gái má hồng đang chờ,924
Gái thanh xuân đang đợi, chàng ơi!”925
Anh lại rời cò súng không bắn,926
Buông lẫy nỏ không bật,927
Rẽ đi và qua đi,928
Vòng đi và thẳng tới,929
Núi tiếp núi trập trùng,930
Khe tiếp khe gập ghềnh đá đựng931
Kẽ mắt đứt vì tuôn lệ nhớ,932
Mấy chục trăm ngọn núi dài, cao!933
Nai không lách, anh lách,934
Nhím không chui, anh chui,935
Don không vượt, anh vượt,936
Rẽ rừng cỏ phăng phăng,937
Mở rừng gai rào rào,938
Đầy đầu trắng hoa móc,939
Sàn đỉnh núi, sàn cô gái Xá,940
Sàn cuối ghềnh, sàn của gái ma,941
Gái ma ngắt chanh ném,942
Anh không ngoái, không nhìn,943
Rẽ đi và qua đi,944
Vòng đi và thẳng tới,945
Tới hiên trước nhà quan,946
Tới sàn sau bạn tình,947
Nhà bạn tình, tiếng nói nhốn nháo,948
Nhà người yêu, tiếng cười nhao nhao,949
Ngỡ tưởng chim reo ngọn quả,950
Vàng anh mừng cánh hoa,951
Còn tươi non như vừa hé bông đào,952
Nhưng búi tóc mượt gái phương nào đã tới,953
Anh vừa dò vừa hỏi:954
- “Này, khách Mường Lay đâu tới955
Khách Mường So Mường Là đâu lại, mẹ ơi?”956
Mẹ anh yêu mới đáp:957
- “Không, khách Mường Lay không tới,958
Khách So, Là không lại, con ơi!959
Chẳng qua tháng năm người khoét cối,960
Tháng sáu người khoét máng,961
Người gả chồng cho con gái đó thôi!”962
Khi anh ra đi, cải chia cánh bướm,963
Khi anh trở về, cải già đơm hoa;964
Lâu ngày, em đã quen hơi hết lạ?965
Lâu ngày, khăn piêu đen em còn vắt sào ngang,966
Khi anh trở về, áo con nhỏ đã dăng dăng đầy sàn,967
Dây trầu không cũng xạc xào rụng cuống,968
Sâu khoét trong lòng, cây tươi được chăng?969
Bạn lứa đều nên duyên may mắn,970
Thiệt riêng anh ở vắng một mình.971
Khi yêu em, anh nhủ em hết tình,972
Khi quen em, anh hỏi em hết nhẽ,973
Mà nay, lời thương của ta rơi trong bản đã úa,974
Tờ chữ của ta rơi trong mường đã nhoà,975
Trồng chuối thành buồng nhiều quả,976
Trồng mây thành búi nhiều cành,977
Dựng một mối tình sao nghiêng ngửa nát tan?978
Than ôi! anh muốn ăn gạo bịch lớn cố chữa,979
Muốn ăn dưa vườn to cố rào,980
Ngờ đâu em lại đổi lòng thương yêu kẻ khác, em ơi!981
*982
Anh đã tính mà tính không đủ,983
Anh đã lo mà lo chẳng tròn,984
Như trèo cây cao lộn cổ,985
Dẫu tiếc thương đời cũng lỡ,986
Đành nhìn em yêu bước về nhà chồng,987
Nhà em, tiệc rượu đang nồng gian trong,988
Mé hiên ngoài, tíu tít gánh bem đã đợi,989
Dõi nhìn em yêu đến chào cô chú,990
- “Chào bác trai, bác gái nhà trên,991
Chú cùng thím nhà dưới”992
- “Chào chị em dâu rể trong nhà,993
Dầu năm qua tháng qua cũng nhớ lại thăm em với nhé!”994
- “Con chào, cha của con ơi, mẹ yêu dấu hỡi!995
Xin đau đừng đâu luôn,996
Xin ốm đừng ốm nặng,997
Nóng lạnh bất kỳ xin gửi lời nhắn gọi con hay!”998
- “Xin chào vườn gừng nhỏ bên kia bờ xuối,999
Vườn riềng xinh trước ngõ ta chăm!”1000
- “Chào gái cùng trai đang thời xen ngó!”1001
- “Chào bốn mặt đan mau sàn khuống nhỏ,1002
Đan mau như đan cót,1003
Dặp dìu trai gái cười,1004
Gái đến thời phải đắp chăn chung cùng mẹ1005
Gái lớn rồi phải đắp chăn chung cùng chồng,1006
Còn đây lứa tuổi bầy em đang tươi,1007
Mới chiều qua ngắm vuốt xuống sàn1008
Mưa không rơi đừng nỡ bỏ không sàn buồn,1009
Trời không buồn đừng nỡ bỏ không sàn quạnh, em ơi!1010
Hãy khiến mười ngày bạn trai xa đến gẩy đàn môi vây khuống,1011
Thóc đổ bồ chẳng mang xuống gặt,1012
Gái lên nhà chồng không thể lại về đua vui!”1013
- “Xin chào cột cái đuôi cá thon,1014
Cột con đuôi nhạn xoè,1015
Lượt chân gianh xén bằng,1016
Hàng dui theo hàng mè san sát;1017
Tấm gianh kia phủ trùm kín mái nhà thân!”1018
- “Xin chào quân với quan ngồi sắp theo hàng uống rượu;1019
Bầu nước trong nhà mẹ mát lành!”1020
- “Xin chào khung cửi, guồng xa, con thoi cái suốt!”1021
- “Chào trâu, chào ngựa, chào bò, mùa tết vui gặm cỏ non xanh!”1022
- “Xin chào đàn vịt thương mắn đẻ,1023
Đàn gà thương chăm gáy ta ơi!1024
Mười ngày ta chẳng được nắm gạo trắng xuống vãi,1025
Vốc gạo vương xuống rơi!”1026
- “Chào nơi nền cối ta nêm chày,1027
Lòng máng nơi hằng đâm giã!1028
Nái lợn đen dưới thang,1029
Nái lợn lang gầm sàn1030
Mười ngày ta chẳng được xách dậu thóc xuống giã,1031
Xách dậu cám xuống chăn!”1032
- “Xin chào nơi gốc chạn đặt cuộn lá chuối;1033
Giàn cao nơi đặt chậu gạo ngâm;1034
Đầu gác bếp, nơi treo cơm dẻo, cơm nguội, ổ tằm dăng tơ mọt đục,1035
Nùi đạt tết bướm tơ nhện vương!1036
- “Xin chào lòng bếp khói cuộn,1037
Hòn đầu rau khói vờn,1038
Chĩnh, hũ đựng rau, dưa, muối,1039
Bậc cửa lớn đi qua,1040
Khuôn cửa rộng đi lại,1041
Đầu thang đường bước lên,1042
Hỡi nơi gầm sàn thường hay chui cúi!1043
Đằng đẵng tháng năm, ngươi sẽ chẳng gặp ta,1044
Ta bỏ bạn tình, lìa mẹ lìa cha,1045
Sớm tối không xuống nữa;1046
Cũng không còn thay áo mới lượn qua!”1047
- “Xin chào khóm rau nhỏ vườn to;1048
Gốc rau xanh thoạt vừa đâm lá,1049
Vừa đâm lá đã ngắt lá về đồ!”1050
- “Xin chào anh cả cùng anh hai em hỡi!1051
Anh bán em xuống dưới như người Hán bán trâu,1052
Anh bán em lên trên như người Lào bán ngựa, anh ơi!”1053
Anh trai em đáp:1054
- “Không phải bán xuống dưới như Hán bán trâu,1055
Không phải bán lên trên như người Lào bán ngựa,1056
Gả em xuống dưới làm kho muối,1057
Gả em lên trên làm nhà buôn,1058
Gả làm dâu nhà người cho em sung sướng, em ơi!”1059
Về đến nhà đúng ngày người yêu đi nhà chồng1060
Nhà em tiệc đã nồng gian trong,1061
Mé hiên ngoài tíu tít gánh bem vẫn đợi,1062
Piêu đen em trùm đầu phất phới,1063
Tà áo anh khoác vội bay lơi,1064
Tiễn bạn tình, ta ơi!1065
Tiến người yêu, ta hỡi!1066
Tiễn bạn tình lên nhà chú,1067
Dặn người yêu lên nhà chồng khỏi lạ,1068
Yêu em, anh tiễn đưa em đến tận đầu đường1069
Đến tận nhà chồng, em với anh hẹn ước nên duyên,1070
Nhưng phép cả có gốc tùng,1071
Phép thiêng có gốc quế,1072
Phép lớn mẹ hiền anh thôi giữ trong tim,1073
Anh đi, mẹ hiền ngăn anh hai bận,1074
Giữ anh ba lần,1075
Ôm chặt cổ con níu lại:1076
- “Không đi, không, không đi,1077
Không đến, không, không đén, con ơi!1078
Sợ gươm sắc con người sẽ kề đùi,1079
Gươm bén con người sẽ chặt cổ,1080
Bát canh người sẽ bỏ bùa mê,1081
Bát cơm người sẽ trộn thuốc chết,1082
Không đi, không, không đi,1083
Không đến, không, không đến!”1084
Anh yêu mới nói:1085
- “Không sợ, không, không lo,1086
Gan óc liền đây đầu nối cổ,1087
Việc bấy nhiêu con tính đủ rồi,1088
Gươm con người, gươm mỏng, gươm tồi,1089
Chặt tàu chuối mà quằn,1090
Phạt bãi phân khô mà mẻ,1091
Gươm con đây, gươm sắc, gươm thép Kinh,1092
Mũi đến chuôi một lưỡi sáng loè!1093
Ta chém đứa kia giành lại vợ;1094
Không lấy được nàng ta làm giặc giữa phủ,1095
Không lấy được em, anh làm loạn giữa mường,1096
Cha mẹ ngăn, dây tình dằng dặc,1097
Cha mẹ giữ, đường tình không nghe,1098
Chết trong lòng người đẹp,1099
Chết trong lòng người yêu,1100
Được chết cùng em không hề tiếc hận,1101
Mất bạc nén xem bằng đồng vụn1102
Vải năm trăm coi như chỉ thừa,1103
Há quên ư, lời thề ước năm xưa!1104
Đá tảng giữa trời ta chém băng,1105
Rồi sẽ ra sao mặc lòng,1106
Dù khăn trắng bay lên ngọn móc,1107
Dù khăn đen quấn chặt ngọn gươm;1108
Chuôi gươm gẫy gầm sàn thành củi,1109
Dù đầu, mình, chín khúc phanh phui,1110
Nhai miếng cơm, xin nghĩ giúp, mẹ ơi!1111
Chết giữa ngày xem bằng sưởi nắng,1112
Chết giữa rừng cỏ lặng coi như ngủ ngày!”1113
Không nói dối mẹ anh không thả,1114
Không nói quanh, mẹ hiền không buông,1115
Anh yêu lại nói:1116
- “Không đi, con không đến,1117
Không đến, con không đi,1118
Con mẹ nay bụng đói rã rời,1119
Hãy nấu cháo con ăn khỏi đói,1120
Hãy nấu canh làm thuốc lại người,1121
Dù cơm thừa của cô vẫn tốt,1122
Cá em bỏ mứa càng ngon,1123
Xôi lạnh queo đáy giỏ càng bùi,1124
Súng đẹp, súng bền chắc,1125
Nỏ đẹp, tên thuốc nhọn, bước lên,1126
Con sẽ đi nhắm ngọn bồ quân, bắn sóc,1127
Nhắm ngọn dâu da, bắn chuột,1128
Nhắm ngọn tre xanh bắn náy,1129
Nhắm ngọn sấu, bắn rơi con sóc truyền cành”1130
Và dối mẹ, anh đi, đưa tiễn bạn tình!1131
*1132
Phút giây, một lát nhanh,1133
Lên tràn ruộng thang, chồng quẩy gánh;1134
Quẩy gánh qua đồng rộng,1135
Người đẹp anh yêu cất bước theo chồng,1136
Vừa đi vừa ngoảnh lại,1137
Vừa đi vừa ngoái trông,1138
Chân bước xa lòng càng đau nhớ,1139
Em tới rừng ớt ngắt lá ớt ngồi chờ1140
Tới rừng cà ngắt lá cà ngồi đợi,1141
Tới rừng lá ngón ngóng trông,1142
Anh tới nơi, em bẻ lá xanh em ngồi;1143
Được nhủ đôi câu, anh mới đành lòng quay lại,1144
Được dặn đôi lời, anh yêu em mới chịu quay đi,1145
Không quay đi, sợ chồng em sẽ pha thuốc chết,1146
Không quay lại, sợ chồng em sẽ bỏ thuốc mê,1147
Trâu ăn cỏ đầm sen,1148
Bò vừa gặm, nai vàng đến phá,1149
Hun hút trên đường, vẻ trắng trong một đoá hồng tươi!1150
Xin hãy cho anh kề vóc mảnh,1151
Quấn quanh vai ủ lấy hương người,1152
Cho mai sau lửa xác đượm hơi,1153
Một lát bên em thay lời tiễn dặn!1154
Con nhỏ hãy đưa anh ẵm,1155
Bé xinh hãy đưa anh bồng,1156
Cho anh bế con dòng đừng ngượng,1157
Nựng con rồng, con phượng đừng buồn,1158
Bé ngoang giống bố không?1159
Hay là bé giống chú?1160
Giống bên họ mẹ trắng hồng?1161
Hay má lúm như người tình cũ?1162
Hãy đưa tay cho anh đeo nhẵn,1163
Nâng cánh tay cho anh tra vòng;1164
Tra vòng này vòng nén, bé ơi!1165
Mà nay, tre sậy ngả vàng lá rụng;1166
Đám trứng sâu đã nở bướm rồi;1167
Bướm nở rồi, bướm lượn bướm bay,1168
Anh yêu em, lẽ tiễn đưa em đến tận nhà chồng,1169
Nhưng chim chích trên cao lượn vòng gọi anh quay lại, anh quay lại1170
Chim nhạn dưới thấp bay quanh nhủ anh quay đi, anh quay đi1171
- “Chào chốn rừng xanh nơi thường lui tới,1172
Nước dập bè chìm,1173
Sóng xô bè vỡ,1174
Bè chìm trôi ba suối mất rồi,1175
Đôi ta yêu nhau chưa trọn một ngày,1176
Chưa đầy một khắc,1177
Của không mua lẽ đau được giữ liền tay1178
Chỉ cá liền với nước,1179
Chỉ lúa liền với ruộng,1180
Tiễn đưa em, thôi anh quay lại, em ơi!”1181
Em yêu bèn nói:1182
- “Đừng vội anh, đừng vội,1183
Sao Khun Lù trên trời còn đợi,1184
Áng mây kia vương vấn còn chờ,1185
Đôi ta xa nhau dằng dặc nỗi niềm tưởng nhớ,1186
Mưa sắp rơi ào đồng cỏ,1187
Đừng bỏ em trơ trọi giữa rừng,1188
Đừng bỏ em giữa dòng sóng thác trào dâng!”1189
- “Thác trào dâng, ngang dòng củi vướng,1190
Gặp nhau đây thoắt bỗng chia lìa,1191
Đôi ta yêu nhau đợi tới tháng năm lau nở,1192
Đợi mùa nước đỏ cá về,1193
Đợi chim táng lo hót gọi hè,1194
Không lấy được nhau mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông,1195
Không lấy được nhau thời trẻ, ta lấy nhau khi goá bụa về già,1196
Goá hai lần, goá ba lần,1197
Goá cổ cao thêm mấy ngấn,1198
Goá vẫn tươi giòn đỏ đắn,1199
Goá đẹp hơn hồi con gái trắng ngần,1200
Goá đẫy đà hơn thiếu nữ đang xuân”1201
Lời tình tự lắng sâu trong dạ,1202
Yêu em, anh tiễn đưa em về tới tận nhà,1203
Đôi ta đập gót đường dài,1204
Rào gót đường xa;1205
Đi tới rừng lá ráy úa vàng,1206
Bước tới gốc tơ hồng đầu bản,1207
Cây sổ bên đường nẩy lộc khai hoa,1208
Quấn quýt vợ chồng chim nhạn;1209
Đôi uyên ương ngấp nghé cửa hang,1210
Hoa áy giập giờn trôi ngang sông Mã,1211
Còn thương nhau xin sắp gối riêng chờ,1212
Duyên phận mai sau, hoặc sẽ có ngày thoả nguyện,1213
Đôi ta yêu nhau, duyên bản duyên đừng úa,1214
Tình mường tình chớ phai,1215
Rẽ đi và qua đi,1216
Cùng sánh vai vòng đi và thẳng tới,1217
Núi tiếp núi trập trùng,1218
Bãi tiếp bãi gặp ghềnh,1219
Tới gốc muỗm xanh đỉnh đèo trâu cọ,1220
Con cọ, con vươn sừng dài quanh quắt,1221
Con quẩn quanh níu gọi anh về;1222
Nhưng anh không về! Yêu em, anh đưa em tận bản,1223
Thương em, anh tiễn em thẳng tới tận nhà!1224
*1225
Đồn về xuôi, tiếng đồn bằng thuyền,1226
Đồn lên ngược, tiếng đồn bằng voi,1227
Đồn đến anh tiếng bằng núi đá,1228
Rằng nhà chồng em:1229
Hoa nhà vẽ hoa sen,1230
Cột kèo đẽo đuôi én,1231
Mép gianh bằng chằn chặn;1232
Buồng thờ một gian riêng,1233
Đồn mười voi lên mà lạc,1234
Còn bạc nén sờ đau cũng thấy,1235
Bao nhiêu gỗ đều dát bạc,1236
Bấy nhiêu lạt đều vót trơn,1237
Cột nhà phải voi kéo,1238
Vách nhà phải voi khiêng,1239
Khung bếp đủ trồng rau muôn vườn,1240
Còn trong nhà thả sức voi lượn,1241
Nhà rộng mười muôn cửa,1242
Bồ cau bay không tìm nổi lối ra,1243
Đười ươi chạy chục ngày đêm chẳng suốt,1244
Kịp khi đếm xem;1245
Dựng ba thân cột lau,1246
Dựng bốn chân cột sậy,1247
Dựng nghiêng bên vũng trâu,1248
Dựng trống bên bãi cỏ,1249
Dựng tám gian, vợ chồng chui vừa đủ,1250
Chim chích đậu mà xiêu,1251
Chim ri đậu mà đổ,1252
Gà nhảy sàn uống nước mà rung,1253
Chó lọt đầu hở đuôi,1254
Xuyên ngọn giáo thừa cán,1255
Em yêu ở sao nổi?1256
Người đẹp của anh ở thế sao đành?1257
Lên sàn rách sợ gẫy,1258
Trèo sàn mọt sợ sụp,1259
Anh mới giả làm chuột lên đằng cửa sổ,1260
Giả làm chim én chui qua kẽ mái,1261
Vụt bay vào giữa nhà,1262
Em leo lên thang sậy,1263
Xệp ngồi lạy bố chồng trên đầu1264
Nhờ chồng thương, dọn cơm cho ăn;1265
Hai đĩa, tưởng đĩa cá,1266
Cúi xuống, hai đĩa rau,1267
Lòng chỏng một bàn lớn,1268
Không ăn đói cào ruột,1269
Ăn vào tắc họng không trôi,1270
Vừa ăn vừa ngứa cổ rát lưỡi,1271
Nuốt xuống như tên độc trúng nai,1272
Anh dặn em, dặn cho hết lời,1273
Nhủ lòng thương, nhủ cho hết nhẽ,1274
Bậc thang cuối nhà chồng, chớ ngồi,1275
Ghế chị chồng ngồi, chớ đụng,1276
Anh chồng đẹp, đừng lả lơi,1277
Không phải bạn tình, đừng ngấp nghé,1278
Giã gạo đừng chửi lợn1279
Chăn lợn đừng chửi gà,1280
Con khóc đừng rủa con chết,1281
Con chết bù đâu ra,1282
Con khóc phải khẽ dỗ, ẵm con lên khẽ nựng,1283
Gõ cột nhè nhẹ ru,1284
Đi nương đừng gỡ cháy,1285
Về nhà đừng ngắm bóng trong nồi,1286
Dỗ con đừng vội ngủ,1287
Trái tim đừng quên tình cũ,1288
Đi nương đừng nói xấu em cô,1289
Đi ruộng đừng nói xấu bà bác,1290
Nhổ mạ đừng oán trách anh chồng,1291
Trèo núi cao đừng nói xấu bố,1292
Ở nhà đừng nói xấu em,1293
Bởi sàn sau có nhà bác,1294
Đầu quản có ông anh,1295
Giường cao có bố chồng ngồi,1296
Trái phép ngươi, lấy gì mà xin?1297
Phạm luật người, lấy gì mà đền?1298
Cúng gà người không thèm1299
Cúng lợn người khẽ liếc,1300
Mổ voi người mới ngoảnh mặt xem,1301
Mà em tủi cực lấy đâu có?1302
Nhưng em nghèo khó kiếm đâu ra?1303
Tiễn dặn người yêu cố làm dâu tốt1304
Rồi khách Mường Lay tới,1305
Khách Mường So, Mường Là đã lại,1306
Vịt đầy đồng mai đợi người bắt, không bắt,1307
Gà chặt lồng nứa rằng ai biết giết con nào?1308
Còn mỗi nái gà họ hàng em tiễn,1309
Em đành nắm gạo trắng xuống vãi,1310
Vốc gạo vương xuống rơi,1311
Gà xoè cánh chạy lại,1312
Cắm cổ rung mào tươi,1313
Em se lòng chộp vội,1314
Con gà kêu cục te, nước mắt hờn em ứa,1315
Con gà kêu cục tắc, nước mắt buồn chảy ròng,1316
Giơ gậy đập gà thương,1317
Gậy trúng đầu, gà chết,1318
Nhúng gà vào nồi gang,1319
Dầm gà trong chảo vạc,1320
Vặt lông gà chỗ nào?1321
Cạnh thang sợ người mắng,1322
Mép sàn sợ người rầy,1323
Em lẻn lên vặt ngoài xó cửa,1324
Ngón trỏ vặt lông măng,1325
Ngón giữa vặt lông nõn,1326
Lông măng bay đầy vườn,1327
Lông nõn bay khắp bản,1328
Bỏ gà vào giỏ mai đứt cạp,1329
Treo đầu đòn em ra bến trong,1330
Rồi mổ, rồi pha, rắc muối,1331
Canh gà sôi rào rào,1332
Canh cá sôi lục sục,1333
Bỗng nghe vịt đang phá ruộng dưới,1334
Nhà đầy người, không giúp với!1335
Ai dâu mới, nấy đuổi,1336
Em là dâu mới, em đi!1337
Đuổi ruộng dưới nháo nhác,1338
Lùa ruộng trên hớt hải1339
Ruộng tiếp ruộng liền bờ,1340
Bờ tiếp bờ quanh co,1341
Biết mấy chục trăm cao thấp ruộng bờ!1342
- “Về nhà mau, ba đàn vịt cáo tha,1343
Cho đi xa, cáo bắt!1344
Vịt nhà bác, chẳng giúp cùng,1345
Vịt bà thím, sao không đỡ với!”1346
Mặt trời giữa đầu, em chưa ăn cơm,1347
Mặt trời đứng trưa, em chưa ăn sáng,1348
Dồn vịt khắp gần xa về bản,1349
Chuồng vịt che bốn bề,1350
Em dồn về đóng lại,1351
Nhón gót trèo lên nhà,1352
Aó ướt không chỗ phơi,1353
Sàn trên sàn bà bác,1354
Sàn dưới, sàn ông anh1355
Sàn cao, sàn bố chồng;1356
Em đành mặc áo ướt rỏ ròng,1357
Em đi cơm chưa dọn,1358
Canh cá ngon đầy nồi,1359
Em về cơm xong rồi,1360
Miếng nhai thừa bỏ lại,1361
May chồng thương để phần,1362
Phần cơm, phần cả canh,1363
Canh lỏng tỏng dính bát,1364
Canh tôm còn lại đuôi,1365
Canh cá, phần đầu, vẩy,1366
Canh gà, phần cánh, chân,1367
Phần cánh, chỗ cánh dầm xương,1368
Phần chân, chỗ chân bới rác,1369
Chấm ư? … đừng nên chan!1370
Chấm thì sợ … nhà quan,1371
Chan lại ngượng với khách,1372
Ôi, khác xa nơi nhà cũ mẹ hiền!1373
Thuở xa kia em ở nhà em,1374
Cá mương cuối dòng còn chê tanh,1375
Mà bây giờ em phải mớm con em bằng nhện,1376
Khi chưa lấy được, người vồ vập,1377
Khi chưa đón về, người xun xoe;1378
Lấy được rồi, người nhử1379
- Dâu ơi, xuống sàn ăn cám!1380
Người xui con trai xuống đòn,1381
Chồng lòng rộng không nỡ,1382
Dạ bao dong còn thương,1383
Con không đánh, bố bỏ cơm, không dạy,1384
Chồng em liền trợn mắt ra tay,1385
Mình, lưng em vụt tới tấp,1386
Em ngã lăn chiêng cạnh miệng cối lợn dũi,1387
Em ngã lăn đùng liền bên máng lợn vầy,1388
Ngã không kịp chống kịp ngượng,1389
- “Cơ khổ thân em bụi lẫm chôn vùi!”1390
Hẹn hò không quên nhau1391
Anh ngỡ tưởng em mảng vui quên dạy!1392
- “Dạy đi em, dạy đi em ơi!1393
Dạy rũ áo kẻo bọ,1394
Dạy phủi áo kẻo lấm!1395
Đầu bù anh chải cho,1396
Tóc rối đưa anh búi hộ!”1397
Anh chặt tre về đốt gióng đầu,1398
Chặt tre dày, anh hun giõng giữa,1399
Lam ống thuốc này em uống khỏi đau,1400
Tơ rối đôi ta cùng gỡ,1401
Tơ vò ta vuốt lại quay guồng;1402
Quay lại nguồng gỗ tốt cán thuôn,1403
Về với người ta thương thuở cũ,1404
Chết ba năm hình còn treo đó;1405
Chết thành sông, vực nước uống mát lòng,1406
Chết thành đất, mọc dây trầu xanh thắm,1407
Chết thành bèo, ta trôi nổi ao chung,1408
Chết thành muôi, ta múc xuống cùng bát,1409
Chết thành hồn, chung một mái, song song,1410
Hỡi gốc dưa yêu mọc ngoài cồn cát,1411
Nước ngập gốc đáng lụi, đừng lụi,1412
Nước ngập rễ đánh bềnh, đừng bềnh,1413
Đôi ta yêu nhau, tình Lù Ủa mặn mồng,1414
Lời đã trao thương không lạc mất,1415
Như bán trâu ngoài chợ,1416
Như thu lúa muôn bông,1417
Lòng ta thương nhau trăm lớp nghìn trùng,1418
Bền chắc như vàng, như đá,1419
Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng,1420
Yêu nhau, yêu trọn kiếp đến già,1421
Ta yêu nhau tàn đời gió, không rung không chuyển,1422
Người xiểm xui không ngoảnh, không nghe,1423
Yêu em anh dặn em hết lời,1424
Nhủ lòng thương nhủ cho hết nhẽ,1425
Ngày em sinh em đừng đi rừng,1426
Ngày kỵ giỗ em đừng đi cá,1427
Cứ nhặt rác giữa sàn mà đun,1428
Cứ bẻ ngọn chàm mà đốt;1429
Nước chấm chua em cứ bỏ gừng già,1430
Giồng dưa leo cột nhà um tùm,1431
Giồng khoai leo cột gian thờ xanh um,1432
Rửa ốc rửa từng con,1433
Rửa bát sóc cả rổ1434
Rửa muôi gõ miệng nồi,1435
Em khôn ngoan nhớ lời anh dặn,1436
Làm ra ương bướng cho chồng em giận1437
Làm ngơ ngẩn để chồng em chê,1438
Chồng giận, chồng sẽ bỏ,1439
Chồng bỏ, may đẹp duyên đôi ta,1440
Đôi ta lấy nhau không nề chi phần lỡ,1441
Không quản chi tình ế duyên ôi,1442
Em của anh đây vẫn mãi đẹp tươi!1443
Không chết, không quên tình cũ,1444
Hồn không khuất mây vẫn nhó tình xưa,1445
Chín sắp quên và mười sắp quên,1446
Đừng quên põng pi hoa đỏ,1447
Đừng quên gừng quắt nương cao1448
Đừng quên người yêu thương say đắm thuở nào,1449
Ngăn dòng chớ quên mất đập,1450
Đắp nước đừng quên mương phai,1451
Còn sống đừng quên lời thiết tha anh dặn1452
Gà cỏ gáy rừng sặt chớ quên,1453
Cuốc gọi hè nương bông chớ quên,1454
Búi tóc ngược lấy chồng, chớ quên,1455
Gạo vào cối quên chày, chớ quên,1456
Cơm vào miệng quên nuốt, chớ quên,1457
Tóc trên đầu quên búi, chớ quên,1458
Đầu sào hoá ngọn dang, chớ quên,1459
Lá môn thành mặt trời, chớ quên,1460
Cầy hương thành ngựa lang, chớ quên,1461
Trồng khoai thành rừng bon, chớ quên,1462
Trồng dâu thành rừng rút, chớ quên,1463
Gieo kê biến thành bãi cát, chớ quên1464
Trâu chết thành đống mối, chớ quên,1465
Chào mào biết nhổ mạ xuống cấy, chớ quên,1466
Gạc nai thành sừng tê giác, chớ quên,1467
Chẫu chàng trèo đỉnh núi, chớ quên,1468
Quạ biết đeo túi phát nương, chớ quên1469
Gà rừng biết vuốt tóc chải đầu, chớ quên,1470
Thua láng biết nhuộm răng đen, chớ quên,1471
Dế biết vót que xâu tai, chớ quên,1472
Cua biết vờn nơm bắt cá, chớ quên,1473
Cá sấy biết ru con ngủ ngày, chớ quên,1474
Bói cá biềt đâm đó nuôi con, chớ quên,1475
Nhái trong nồi biết đá chân đẩy củi, chớ quên,1476
Rau trong chõ nẩy chồi, chớ quên,1477
Cột gỗ nhỏ biết mọc lá xum xuê, chớ quên,1478
Hoa chuối rừng biết mọc rủ xuống, chớ quên,1479
Quả ấng ca biết mọc dựng lên, chớ quên,1480
Ống nước lại mọc lá, chớ quên,1481
Mạng nhện dăng sừng trâu chằng chịt,1482
Chớ quên bạn tình, chớ quên anh yêu,1483
Chín sắp quên và mười sắp quên,1484
Đợi cỏ tóc tiên trổ cành, hãy quên,1485
Đợi gốc sả đâm hoa, hãy quên,1486
Đợi cào cào biết trẩy kinh chầu vua, hãy quên,1487
Tóc trên đầu quên búi ngược hãy quên bạn tình, hãy quên anh yêu,1488
Chín sắp quên và mười sắp quên,1489
Sông Mã cạn bằng đĩa, hãy quên1490
Sông Đà cạn bằng chiếc đũa, hãy quên,1491
Cá bỗng văng mình đớp sao, hãy quên1492
Cát trắng nhảy tung hớp sao, hãy quên,1493
Vàng anh ăn hết nửa vườn mía, hãy quên1494
Nay chim chích trên cao lượn vòng, gọi anh quay lại, anh quay lại1495
Chim nhạn dưới thấp bay quanh, nhủ anh quay đi, anh quay đi,1496
Xin chào gốc mía xanh anh hỡi!1497
Đẵn mía chi anh ơi!1498
Voi non ngà trắng hỡi!1499
Sống lẻ bên đàn chớ tủi1500
Vòng bảy kiếp chồng đừng quên mất tình xưa!1501
Hãy nhờn lên, hỡi mơ,1502
Hãy cao lên, hỡi muỗm,1503
Ba chục voi đừng để phá bao giờ,1504
Sáu chục voi đừng để chúng tung vòi cuốn ngọn!1505
Hãy trổ lá đâm cành,1506
Hãy xanh cây chặt gốc,1507
Hãy đời đời bền chắc,1508
Đừng vùi sâu bảy lớp lìa anh,1509
Vườn gừng héo đôi ta không lỗi,1510
Vườn riềng vàng đôi ta không lầm,1511
Anh thề chết cùng chép đỏ đuôi rách,1512
Thề chết cùng cá chát đuôi cong,1513
Thề chết cùng em yêu lận đận,1514
Tình thương dặn Thao, Đà xuôi dòng,1515
Cá lớn lìa đàn quẫy lượn,1516
Anh lìa em trở về nẻo cũ, em ơi!1517
Rồi em yêu mới nói:1518
- “Í liễng anh ơi, đi cho đến nơi,1519
Ngọn quý trên trời xin đừng lạc lỗi,1520
Nhà em khó tầu dong xấu héo,1521
Phận em nghèo khói lạnh giàn treo,1522
Tiễn anh yêu, chẳng lấy đâu gà béo,1523
Chỉ nắm xôi không gửi nhớ theo.”1524
*1525
Bước xuống nhà em, qua bản,1526
Rời bản em, ra dường,1527
Nghe vang tiếng kêu khóc1528
Nghe tiếng em giận chồng,1529
Vừa đi, đã tới núi,1530
Tai chẳng còn nghe giọng em yêu nói,1531
Thương thay, khóm rau nhỏ vườn to,1532
Gốc rau xanh thoạt vừa đâm lá,1533
Vừa đâm lá đã ngắt lá về đồ!1534
Cây gạo nở hoa chen rực rỡ,1535
Em một mình một bóng khổ đau,1536
Núi tiếp núi trập trùng,1537
Rừng tiếp rừng thăm thẳm,1538
Nghìn tháng nghìn năm, đã yêu nhau xin đừng chán nhau,1539
Chán nhau nhựa dướng quyện nhựa sung,1540
Đôi mắt vời đầu vai quyện cùng,1541
Một cánh chim trời khát nước,1542
Bay về cuối dập mát trong;1543
Yêu em, anh thăm em trong mộng,1544
Người đẹp phương xa đừng sầu muộn,1545
Bảy cõi mường ngoài đừng quên anh!1546
Trái bí đỏ sọc trắng,1547
Trái bí ngô sọc vàng,1548
Gốc tơ hồng giữa bản đâm bông,1549
Hoa sao hoa thắm lạ lùng,1550
Anh ước thành voi ngà bạc ngà vàng đan lượn quanh hoa1551
Hoa áy hương lừng Sông Mã,1552
Gấu áo cánh cam lấp loá,1553
Mải miết băng qua đồng rộng bãi dài,1554
Anh bẻ cây đất người nghỉ mệt,1555
Bẻ cây còn vết tay in dấu,1556
Không thư từ thấy mặt nhau đâu,1557
Chỉ thấy dao sắc, dao chuôi đỏ,1558
Chặt tầu dong mẹp đỏ cuống nâu1559
Dẫu hoà trăm buồng chuối ngự,1560
Trồng khoai mà hoá dây bầu,1561
Em lấy chồng rồi, ta đã tiễn nhau,1562
Tháng chín rau bầu già ăn đắng,1563
Nghĩ dùm ta, hỡi gái lịch trai thanh!1564
Duyên xe duyên lỡ dở không thành,1565
Gió thốc Sông Đà quằn quại,1566
Chúc gã trai buôn mạnh khoẻ yên lành,1567
Tầu dong nhỏ nghiêng xuôi dốc núi,1568
Anh ngắt dong đắp suối ba dòng,1569
Yêu một đằng, thương nhớ một đằng!1570
Xa bạn tình, ngủ theo đất lạ,1571
Đời người yêu, nằm lều chuối vàng,1572
Nằm trên rơm rạ phơi sương,1573
Anh bước rảo quay về nhà cũ,1574
Gượng sống bằng miếng cơm đầu tên,1575
Gượng nuốt miếng cơm đầu đũa,1576
Ma du đẩy trở mình,1577
Ma không đẩy, anh nằm thẳng im,1578
Nhớ em, anh ngồi đầu sàn giả ốm,1579
Ngồi cuối sàn giả điên,1580
Giả ốm, gà ngầm sàn cũng rủ1581
Giả điên, mẹ hốt hoảng buồn lo,1582
Giả đau bụng, mẹ yêu dầu rĩ,1583
Đôi ta yêu nhau, bao giờ gặp nhau?1584
Mây mù bay sao trôi trên đầu;1585
Khói quyện trời sương nghi ngút,1586
Ước xẻ đôi người, ta lấy nhau!1587
*1588
Năm tiếp năm, năm tới,1589
Tháng tiếp tháng, tháng hết;1590
Đã ba mùa lúa ruộng qua rồi,1591
Đã bốn mùa cá lũ trôi xuôi,1592
Cha mẹ ngăn đường tình không rời,1593
Cha mẹ mắng đường tình không sợ,1594
Cha mẹ răn đường chồng, chỉ cười,1595
Cha em và mẹ em mới nói:1596
- “Cây tre nó thành giấy,1597
Cây nứa nó thành ống,1598
Con gái thành nàng dâu;1599
Gả làm dâu nhà người cũng tốt rồi đấy!”1600
Cha người và mẹ người thì nói:1601
- “Người dâu kiếm rau không đủ đĩa,1602
Nấu canh không đầy bát,1603
Thái gỏi thái không xong,1604
Tiếng như trời đánh choang choang;1605
Xe sợi dệt vải khổ năm không đáng,1606
Không đáng bưng cơm cúng nhà quan,1607
Không đáng ba sợi bạc,1608
Không đáng ba dây vàng,1609
Nói ra thì cửa nhà tan hoang!”1610
Nhưng bạc mười năm người ta chưa nộp,1611
Bạc mười sáu người chưa trả thêm,1612
Người chưa đủ nhẵn, vòng, bạc trắng mua em,1613
Chưa đủ vải năm trăm đổi đứt giá người,1614
Chồng em mới nói:1615
- “Nước chảy từ nguồn khe,1616
Người chẳng nên, ta phú nó về!”1617
Người sắp đuổi em về nhà cũ!1618
Gỡ sao gỡ chẳng được,1619
Cúi mặt nước mắt rỏ1620
Ngẩng lên, hàng lệ rưng,1621
Nước mắt rỏ hai dòng,1622
Rỏ ba dòng,1623
Dòng rơi đằng trước đủ tràn năm máng,1624
Dòng rơi đằng sau đủ cho em rửa mặt ăn cơm1625
Một dòng đủ rửa trâu to mang luộc,1626
Dòng rơi xuống đất đủ đắp đập,1627
Dòng vào hốc đá đủ bắc lên ruộng bậc thang,1628
Chưa được em, người bảo sẽ đắp phai to em tắm,1629
Được em rồi, người đuổi em sắp gánh đi đi,1630
Em van người, em nói:1631
- “Lỗi cha con xin khuất,1632
Lỗi mẹ con xin đền”1633
Nhưng cúng gà người chẳng thèm,1634
Cúng lợn người khẽ liếc,1635
Phải cúng voi người mới ngoảnh mặt xem,1636
Nhưng em tủi cực lấy đâu có,1637
Phận em nghèo khó kiếm đâu ra!1638
Người mới bảo chồng em vác gậy to xuống đánh,1639
Cầm gậy dài xuống phang,1640
Đánh em khi chập tối,1641
Nện em hồi nửa đêm,1642
Nện em như nện bịch,1643
Như chúa mường nện chiêng,1644
Không quay về, người vứt dao em xuống sàn,1645
Quẳng dao em xuống thang,1646
Con sợi guồng xa, người giậm chân giẵm tan,1647
Em phải trở về nhà ngoại,1648
Trở về nhà cũ mẹ yêu”1649
Em mới than:1650
- “Khi bước đi, còn bác mẹ đưa chân đến bản,1651
Khi lộn về, bỏ chơ vơ như kẻ lạc loài,1652
Nắng thiêu mong nổi gió, không gió,1653
Chờ người thương qua, không qua,1654
Mong người yêu lại, không lại,1655
Ngăn nước rồi quên đập,1656
Đắp nước rồi quên nơm,1657
Người đi xa quên áo,1658
Quen thịt da kẻ khác quên nhau rồi chăng!”1659
Em yêu lại nói:1660
- “Đã tàn mùa hoa sung1661
Qua thời hò hẹn người thương quên rồi!”1662
Bố mẹ chồng không ưng, trả về nhà1663
Cha em yêu và mẹ em yêu mới nói:1664
- “Ai gánh gồng tất tả ruộng dưới?1665
Trông xa ngỡ áo đen,1666
Nhìn gần hoá áo sẵm,1667
Ngẵm kỹ hoá ra con gái quý mẹ hiền!1668
Bởi vì sao, bởi tại sao?1669
Voi về núi chẳng quên nơi xưa ăn dở,1670
Voi vào rừng chẳng quên búa cũ người chăn?1671
Hay tại lòng con yêu chẳng quên mẹ hiền,1672
Chẳng quên bạn tình thuở xưa?”1673
Em yêu mới nói:1674
- “Quá sức con, kiệt sức rồi, mẹ hỡi!1675
Làm được, người mới chuộng,1676
Làm đến rách áo cho nhà “ông”,1677
Làm bằng trời, không mảnh cói lót lưng,1678
Ăn cơm như ăn cát,1679
Nuốt vào như nuốt cám;1680
Không ăn đói cào ruột,1681
Ăn thì rát lưỡi không trôi,1682
Làm không nên, người xô người chửi1683
Làm không giỏi, người xô vào chê,1684
Người ùa đến mắng,1685
Người đi qua cửa, mỉa mai!”1686
Đồn về xuôi, tiếng đồn bằng thuyền,1687
Đồn ngược, tiếng bằng voi,1688
Rằng chẳng goá chồng mà lại chia đôi,1689
Gái bỏ chồng rồi, gái quay về nhà!1690
Người biết người cầm gói cau đến hỏi,1691
Cầm gói cá đến chào,1692
Cha em và mẹ em mới nói:1693
- “Suối hẹp phải dồn bớt chài,1694
Canh chẳng ngon phải vợi bớt nước,1695
Gái lỡ bước giá tiền hạ thôi!”1696
Người gánh tiệc gà chạm mặt,1697
Rồi khiêng tiệc lợn cưới về,1698
Ngày huộng một bữa rượu ra mắt,1699
Ngày hài tiếp bữa rượu đưa dâu,1700
Đầu quản, nâng chén rượu nồng nàn,1701
Cuối sàn, sắp gánh gồng kĩu kịp,1702
Tíu tít như bướm đuổi,1703
Mặt trời đã xế trưa chếch núi,1704
Người đỡ buồng cau đặt vào trong giỏ,1705
Rồi cưới em đi,1706
Gồng gánh lên nhà người tất tưởi,1707
Em búi tóc mượt theo về nhà chồng mới,1708
Nhưng trái tim lớn em còn đeo đó,1709
Trái tin con còn bện chỉ xe đôi,1710
Người đi xa nhưng vía quấn không rời.1711
*1712
Em giã gạo quăng chày,1713
Phơi thóc chửi sàn mắng cối1714
Chồng làm quan, gắt giữa mặt khách.1715
Ra sàn, nói xấu bà bác,1716
Ra quản, nói xấu ông anh,1717
Trèo núi cao, nói xấu bố,1718
Khi ở nhà, nói xấu mẹ,1719
Xuống bến buông ống trôi,1720
Về nhà, khoằng chân đẩy củi đồ nồi,1721
Dỡ sôi, quật mâm vỡ,1722
Khách tới, để vú hở,1723
Vú dài cuộn cột sàn bảy vòng,1724
Quấn quanh bảy chiếc nong,1725
Đêm ngủ những chê đệm,1726
Tỉnh dạy lại mắng chồng,1727
Chải tóc thì chải ngược,1728
Ngồi ghế, lật ngửa ghế,1729
Cha người và mẹ người mới nói:1730
- “Nuôi đứa gầy toi cơm1731
Nuoi quân mặt sưng xúi quẩy!”1732
Bạc mười lăm người ta đưa rồi,1733
Bạc mười sáu người ta trả đứt,1734
Người mới đem em ra chợ dưới đổi muối,1735
Lên chợ trên đổi gạo,1736
Đổi gạo, chẳng ai màng,1737
Đổi muối chẳng ai buồn ngó,1738
Trời dựng năm sắc tươi,1739
Trời đùn mây đỏ rực,1740
Bán em nghìn lần không đắt,1741
Bán em chín chợ không trôi;1742
Một cuộn dong đổi lấy người,1743
Đổi em cho bạn tình cũ,1744
Mang em về nhà người em yêu năm xưa,1745
Mang em về để em ngoài nền cối nơi nêm chày,1746
Lòng máng nơi hằng đâm giã,1747
Chồng em đưa dao đưa cả rau,1748
Đưa rau đưa cả giỏ,1749
Đưa dựa đưa cả củi,1750
Giao thức ăn giao cả rượu nồng,1751
Giao thóc giao cả bồ,1752
Giao guồng giao cả tơ,1753
Giao vải cả rá may, kim, chỉ,1754
Giao nước giao cả máng,1755
Giao chày cả giần, sàng1756
Chăn lợn giao cả cho em giã cám,1757
Em ủ ê tủi buồn,1758
Ruột tơ rối, lòng đau,1759
Em giã gạo, thở than cùng lợn,1760
Em chăn lợn, thở than cùng gà,1761
Em than thở bên chày gỗ cạ,1762
Em thở than cùng chày gỗ mư1763
Mong đợi người thương hoài công em rồi!1764
Mong thành vợ quý nằm bên anh,1765
Mong thành vợ yêu nằm cạnh mình,1766
Mà nay, anh bỏ em dưới gầm chạn nước rỏ,1767
Dưới giàn bếp khói tụ;1768
Đuôi tóc em yêu phủ trắng gio,1769
Mắt trộm ngó bạn tình xưa ấp ôm kẻ khác, than ôi!1770
Thương nhau còn nhớ đàn môi1771
Em yêu mới nói:1772
- “Đôi ta yêu nhau còn gửi vật tin,1773
Đàn môi đồng anh gửi em đây thay mặt … ”1774
Em rút đàn môi em gẩy,1775
“Bạn tình ơi còn nhớ hay quên?”1776
Chồng em yêu mới nói:1777
- “Kẻ khó sao đàn môi thánh thót,1778
Người nghèo hèn sao réo rắt đàn đồng?1779
Sáo ngân rung như tiếng đàn người cũ,1780
Sao thoảng chừng như giọng nhớ người thương?”1781
Rồi chồng em hồi tưởng lại,1782
Những ngày xưa đang tuổi gái trai,1783
Nhận ra em, mừng vui dựng nhà,1784
Gặp bạn tình, ăn làm thoả dạ,1785
Không vấn vương bằng sợi tơ nhện,1786
Mười đêm chuyện nhỏ to êm đềm,1787
Như đôi uyên ương cửa hang ngấp nghé,1788
Hoa khẳm cuối dòng nẩy lá non tươi,1789
Chỉ vàng, đỏ, lụa là lại vây quanh cô gái quá thời,1790
Lại như hoa sớm ngậm sương,1791
Như cô gái Kinh vẩy khăn thêu hình chim yểng,1792
Đã nên duyên xin chớ phụ tình,1793
Đôi ta yêu nhau, yêu đến khi tóc ngả hoa râm,1794
Yêu đến khi đầu bạc,1795
Không mắng em vụn về,1796
Không bảo em lười mà chê,1797
Muối dưa không che chua,1798
Ủ rượu, không chê đắng,1799
Dưa lâu chua bởi lá rau dày,1800
Rượu lâu đắng bởi hú to bảy người khiêng nặng,1801
Nhờ phúc em yêu trời độ,1802
Được sống bên nhau mong ước thoả lòng,1803
Nhưng còn người vợ cũ bên chồng?1804
Chồng em sắp của và mười hai tấm khăn,1805
Đồ lạc trong nhà chia đều hai phần,1806
Chia ngựa chia cả yên lẫn nhạc,1807
Đã thương nhau lụa là, vải vóc chia đôi,1808
Aó mặc vào người xẻ nửa,1809
En yêu mới nói:1810
- “Têm trầu đừng têm chặt,1811
Têm chặt e vôi loãng, trầu non;1812
Vôi loãng vôi chạy đồn,1813
Yêu nhau đừng yêu nóng,1814
Yêu nóng không được lâu1815
Cốt tình yêu bền chắc về sau,1816
Hãy đợi con dúi và con tê tê đào lỗ1817
Đào lỗ sâu mười sải, hai mươi sải quay ra1818
Đừng cho người cũ kêu ca!”1819
Vợ anh yêu mới nói:1820
- “Đừng giũ em như giũ chỉ1821
Đừng vứt em như khách vứt tầu dong!1822
Xin giã gạo đổi chày,1823
Xin phơi thóc đỡ tay;1824
Anh đã có kiềng, xin làm gạch cạnh,1825
Anh gặp lại người yêu, em xin được làm vợ lẽ!1826
Xin làm vợ lẽ đỡ đầu voi,1827
Con đòi đỡ chuôi kiếm,1828
Làm đầy tớ gánh cám,1829
Làm đứa ở gánh rượu,1830
Làm kẻ hầu núc nước rửa chân cho vợ anh;1831
Sẩy thóc xin ăn nhờ,1832
Dầu phận thiếp nằm rìa cũng cam!”1833
Chồng em yêu mới nói:1834
- “Nhà rếch bởi măng sặt1835
Lời ra tiếng vào vì vợ lẽ!”1836
Hết lời van xin, chồng em không nghe,1837
Người vợ cũ mới tìm lời êm ái dặn chồng:1838
- “Xin chào chồng yêu gối ấp tay kề,1839
Chào con nhỏ quấn bên mình mẹ hỡi!1840
Ta quay về họ hàng nhà ngoại,1841
Quay về nơi mái cũ mẹ hiền!”1842
Trông ra thấy hoa đào búi tóc.1843
Mặt gối thêu hoa bợ,1844
Tà áo mổ đuôi cá,1845
Khăn piêu đen phất toả đuôi voi;1846
Người đi rồi, chẳng bao giờ còn quay lại nữa,1847
Chồng em mới nói:1848
- “Lòng thương em, ta đưa em đến tận đầu đường,1849
Ta tiễn theo người vợ bỏ;1850
Xin chúc bình an nẹp áo trong viền xanh viền đỏ1851
Thu vén giữ gìn đừng để cho đầu dãi mưa sương;1852
Người đẹp ta thương, em hãy quay về khoẻ mạnh,1853
Chúc em về nhà mẹ yên lành!”1854
Ngoài xa mưa rơi núi trám,1855
Trời chớp nhoáng đồi dong,1856
Thần linh muốn đôi ta nên vợ nên chồng, em nhỉ!1857
Vừa đúng như giương nỏ trúng đích,1858
Chỉ về guồng nên đôi lứa hằng mong,1859
Thành vợ thành chồng, ta hằng ước từ bao ngày cũ!1860
Còn như phận người thuở trước,1861
Tơ không đỏ dần dần nhuộm đỏ,1862
Sức không nhiều chăm chỉ làm ăn,1863
Rồi cũng có ngày được quyền cao chức trọng;1864
Còn như phận người vợ bỏ,1865
Trở về nhà cũ mẹ cha,1866
Lấy được chồng êm ấm thuận hoà,1867
Sau cũng được quyền to chức lớn;1868
Cùng sánh vai nhau nhà nhà vui vẻ, bạn ơi!1869
Bản dịch của Nguyễn Khôi
Tiễn dặn người yêu (Sống Chụ Son Sao)STT
Bản dịch của Nguyễn Khôi1
Phần 12
Kể chuyện cũ lại bù chuyện tới3
Thuở đôi ta còn mới hoài thai4
Mẹ yêu đã tính từng ngày5
Em nằm bên trái “cựa” hoài lớn mau6
Mẹ anh yêu nhói đau bên phải7
Đều thèm ăn món gỏi cá chua8
Bé xinh hai tháng có thừa9
Mẹ thèm ăn dở me chua bên vườn10
Chửa ba tháng gỏi lườn Cá Giếc11
Chắm nấu măng ngỡ tiệc tháng tư12
Tháng năm Cá Pộc đã chờ13
Cá Chày … sáu tháng mẹ sờ thấy con14
Tháng thứ bảy Cá Mương làm gỏi15
Cá Vũ ngon quẫy đợi tháng sau16
Bé xinh mẹ nặng mang bầu17
Đợi chờ chín tháng qua cầu nở sinh18
Máng nước xối lanh tanh róc rách19
Chú thím mừng, mẹ mệt vẫn cười20
Mười ngày, chín tháng, đủ đôi21
Hai ta cùng lúc chào đời khóc oe22
Anh rơi sấp bà chìa tay đỡ23
Mẹ đẻ ra rơi ngửa thành em24
Nâng niu bú mớm lớn lên25
Cùng phi ngựa trúc chơi liền bên nhau26
Mười ba tuổi em đâu còn nhỏ27
Óng ả lên nhóm lửa trên sàn28
Đàn môi, sáo thổi chứa chan29
Đôi ta như gốc cải làn tươi xanh30
Công cha mẹ sinh thành cùng lớn31
Tuổi ấu thơ duyên ướm từ xưa32
Đến ngày gặp chốn sàn hoa33
Ngồi bên bếp lửa mặn mà trao duyên34
Có đêm chuyện chừng quên gà gáy35
Đeo mộng về trăng rải như mơ36
Mù dâng sương toả mịt mờ37
Tơ duyên se lối hẹn hò bền lâu38
Chỉ sợ chặt vầu không thuận mé39
Trời không thương, cha mẹ không ưng40
Thương ai khác bản khác mường41
Không yêu mẹ ép buộc lòng phải yêu42
Ôi thương quá chim kêu mùa hạ43
Lòng nhớ mong không ngả tìm sang44
Tương tư những muốn tới gần45
Lại e người quở, bần thần ốm o46
Mẹ anh xót mới nhờ người bói47
Quẻ này “hung” người nói thầm thì48
Đã yêu anh chẳng sợ gì49
Đã thương quyết lấy, quyết đi đến cùng50
Anh đi gặt lúa đồng ngoài nội51
Anh đi đánh cá lưới ngoài sông52
Cá to anh đổ tràn “cong”53
Lợn gà nuôi đã đầy sân đợi ngày54
Tìm mua đĩa, đi ngay Tạ Bú55
Ra Tà Hè mua lụa, mua tơ56
Buồng cau Tà Sại đang chờ57
Trầu xanh muôn lá để nhờ “dạm” em58
Phần 259
Tìm bà Mai biết têm trầu tiếp60
Lựa lời thưa duyên đẹp không phai61
Lễ to lại đã chọn ngày62
Sang nhà xin lạy mẹ thầy ưng cho63
Cha em ngồi cùng T chẳng đáp64
Mẹ em ngồi giường thấp lặng thinh65
Hồi lâu mới nói lạnh tanh:66
- Người kia cái mặt khó nhìn làm sao!67
Nón làng Chuông có đâu đáng đội68
Rể chi anh đòi tối đan chài69
Về đi chốn khác mối mai70
Về đi, nội ngoại trong ngoài trình thưa.71
Anh đã lo mà lo không đủ72
Tính chi ly lẫn lú tính sai73
Tay ôm cau những rã rời74
Tay xách giỏ cá lệ rơi thẹn thùng.75
Anh đau đớn về buồng nằm khóc76
Tấm thân trai héo hắt phòng không77
Khi con Người ấy ra đồng78
Cũng đi kiếm cá ngoài sông, học đòi79
Chài quăng đấy cá toi cả mẻ80
Người mang về ướp ché măng chua81
Đĩa mua Tạ Bú cũng chờ82
Cau mua Tà Sại, tơ mua Tà Hè83
Cau Tà Sại chưa lìa đã héo84
Trầu Mường Chai lá méo mùi hôi85
Lá rong Người cắt gói xôi86
Thuốc lào bọc lá nhờ người mối manh87
Lễ to chọn ngày lành tháng tốt88
Sang nhà xin cho được dâu hiền89
Cha em vừa thấy ưng liền90
Mẹ vui lời tựa tấm chiên ấm nồng91
Em còn ở trên nương, nào biết92
Trời hoàng hôn nắng khép cửa rừng93
Mặt trời rơi xuống tầng tầng94
Từ mặt phai tràn sang sàn người thương95
Mặt trời quấn ngọn giang sắp lặn96
Mặt trời treo ngọn sắn sắp rơi97
Trời im không một tiếng lời98
Trời đi chẳng đợi chân người theo đi99
Trời khuất núi mây che sập tối100
Em vội vàng ra lối bìa rừng101
Sương chiều đã đổ đầy thung102
Em còn chặt củi nai lưng gánh về103
Bó to mẹ chẳng chê nấu rượu104
Lửa sàn hoa hơ áo anh yêu105
- Về đi, em gọi Vía theo106
Vía anh yêu chớ ngủ liều búi lau107
Về tới bản thấy sao là lạ108
Gánh củi to em hạ gầm sàn109
- Mẹ ơi, em thẳng vào buồng110
Cởi khăn lòng những bồn chồn làm sao.111
Đi ra bến bờ cao nước lớn112
Về nhà chừng khó ướm hỏi ai113
Thẩn thơ bụng đã đói rồi114
Cơm canh đâu hở … mẹ ơi có gì?115
Mẹ yêu bảo: mâm kia đang đợi116
Em mở xem: gà gói, cá, nem117
Bên mâm bầy sẵn trầu têm118
Thử vờ em hỏi: khách đem đổi à?119
Mẹ bảo: Xá núi xa không đổi120
Gói trầu kia Người tới “dạm” con121
Trăm năm tính cuộc vuông tròn122
Thôi cô đã lớn chẳng còn ngây thơ123
Con chớ nghe lời gà, tiếng vịt124
Vườn sẽ tan, trứng chết trong phôi125
Mất họ hàng bởi lời xui126
Đâu khôn đâu dại tới lui khôn lường127
Ai chả muốn nhà sang cửa lớn128
Cây cải hoa lũ bướm lượn tìm129
Mẹ cha đã mỏi mắt nhìn130
Tuổi già mong rể út bên cậy nhờ131
Giỏ cá trắm đang chờ rể biếu132
Con gái yêu lấy hiếu làm đầu133
Em nghe trời sập xuống mau134
Thương anh nát ruột nỗi sầu ngẩn ngơ135
Em đã lo mà lo không đủ136
Tính chi ly lẫn lú tính sai137
Chạy cầu chú bác trong ngoài138
Họ hàng: – thôi cũng chịu rồi cháu ơi!139
Chúng ta đã xơi cơi trầu lễ140
Em lại kêu anh rể, chị dâu141
- Ôi thôi bé út dễ đâu142
Quả cau đã buộc dây trầu gỡ sao143
Chim cúc cu cành cao đã hót144
Nhà đang mừng, đừng khóc cô ơi!145
Trúc tre nên giấy trắng ngời146
Lấy chồng, bố đã gả rồi – phải nghe.147
Con gà chọn cành me đậu tốt148
Gái kén chồng chẳng được hay đâu149
Phải thằng chồng Xá ngu lâu150
Chọn dao chọn phải lưỡi dao mẻ quằn151
Nghe cha mẹ môn đăng hộ đối152
Nón đội đầu sớm tối thong dong153
Như cá không muối cá ươn154
Đâu che lá chuối, cào vườn nương xa.155
Lời nhân ngãi bao giờ chả ngọt156
Hay thì hay chẳng được gì đâu157
Kẻo mà mạ lỡ vụ gieo158
Nhà cao cửa rộng đón chiều chuộng em.159
Lời như chiếu đã liền một tấm160
Như lưỡi gươm đã cắm xuyên tường161
Dẫu van cha cũng chẳng thương162
Thân con bọ ngựa dễ lường bão, mưa163
Em đã lo mà lo không đủ164
Tính chi ly lẫn lú tính sai165
Mượn dao người để chặt cây166
Khiến người đốn củi, lựa lời cho thôi.167
Phần 3168
Lúa đầy bịch sẽ mời ra cổng169
Cho một manh khố đóng mang đi170
Dở dang kẻ nói người chê171
Kẻ thương người ghét ê chề mặt ai.172
Em bỗng thành vợ người, nghĩa nặng173
Rau của Người bùi đắng, nghĩa dày174
Sáo, kèn Người đã về đây175
Nón treo giữa vách, chặt cây rào vườn176
Người đã thành rể con nuôi bố177
Trông ruộng vườn, đuổi hổ, chăn trâu178
Tinh mơ dậy sớm mài dao179
Chiều về chài lưới, mệt nào dám kêu180
Em đã lo mà lo không đủ181
Tính chi ly lẫn lú tính sai182
Lòng yêu, sống tựa chết rồi183
Thà ăn lá ngón lìa đời cho xong184
Như vần đá, đá lăn đổ sập185
Dập ngón tay rút ruột mà đau186
Máu không rơi, buốt tận đầu187
Nhói trong tim, hỏi ai nào biết cho?188
Trùm chăn kín xót xa thầm khóc189
Cúi mặt gầm nước mắt chứa chan190
Ngẩng lên lệ rỏ hai hàng191
Chừng thừa nước mắt cả làng rửa rau192
Thương mắt biếc như trầu xanh lá193
Thương ngón tay thon thả lá hành194
Nhớ lời nguyện ước đinh ninh195
Khăng khăng son sắt mối tình còn đeo.196
Nhớ như gà con theo nhặt tấm197
Như nắm xôi nóng bọc lá tươi198
Những mong là đó thả trôi199
Là đơm bạn quý, người hôi mất lờ200
Anh đã lo mà lo không đủ201
Tính chi ly lẫn lú tính sai202
Túm hai cái núm một “chài”203
Đêm đêm quăng trượt ra ngoài bờ sông204
Như một kẻ đôi lòng khó nghĩ205
Suy một mình thêm bí không cùng206
Đã không nên vợ nên chồng207
Muốn ăn dưa, cố rào vườn chẳng nên208
Nào ai ngỡ là em tình phụ209
Như hoa tươi mãi rú rừng xa210
Ước như tay Vượn dài ra211
Hoá là tay Cóc khó qua bìa rừng212
Ước có phép như Rồng biến hoá213
Biến em yêu thành vợ trong buồng214
Lên trời đậu ngọn cây thơm215
Bay tìm xem thử “mệnh” nàng ra sao216
Mệnh nàng đâu ta cầu gần lại217
Mệnh nàng xa mấy sải cũng co218
Buộc hai hồn một dây to219
Gần trong gang tấc “mệnh” chờ liền đôi220
Anh đã lo mà lo không đủ221
Tính chi ly lẫn lú tính sai222
Người ta trầu úa mối mai223
Mẹ cha em lại mừng vui đón chào224
Còn anh cả buồng cau sai quả225
Trầu xanh tươi muôn lá … mang về226
Vừa sang “dạm” đã đuổi, chê227
- Ối dào, cái giống quả me ngoài rừng.228
Quả me nhà thơm lừng ngọt lạ229
Gái nhà này phải giá bằng Voi230
Giá Voi, đành lảng chịu thôi231
Giá Trâu, cố đấm ăn xôi hoạ là232
Dù thu vét cả nhà chẳng đủ233
Lấy “số” đua với “số” không cùng234
“Phận” thì “phận” mỏng như không235
Phải đâu rau núi, quả rừng hái tranh236
Bạc không nặng khó giành em được237
Tình có sâu thua cuộc … lìa nhau!238
Tủi thân anh bỏ sang Lào239
Cắm sào rời bến, lòng đau nuốt hờn240
Nào đeo túi đi buôn bán sắt241
Bán “lưỡi mai” quanh khắp quê người242
Mường Tang, Tòng Puốn tới nơi243
Chân mây mờ tỏ, cửa trời ngó sang244
Nén bạc: được cả đàn ngựa quý245
Vạn trâu: chìa dao mẻ đổi liền246
Nhờ phúc em, lãi muôn tiền247
Xuất hành ngày tốt đã xem từ nhà248
Ngày Nhâm Ngọ tiếng gà tao tác249
Anh quay về chọn được ngày “Thân”250
Vừa ra cửa đã vấp chân251
Đi buôn tìm được ngày “Dần” lộc to252
Ra cổng gặp Cáo chờ lạy khấn253
Bìm bịp mừng nhúng nhắng xun xoe254
Tực từ kêu lộng ngoài khe255
Thấy chim chót bóp bay về sánh đôi256
Trời mở cửa thử coi ngựa quý257
Bốn vạn trâu … lãi đẻ ngàn lần258
Ngựa trâu đi bước rầm rầm259
Bồn chồn lại rỏ lệ thầm nhớ em260
Nghe hổ báo rừng bên gầm thét261
Nghe chim kêu tha thiết đường mưa262
Nhớ quê đồng đã vào mùa263
Mạ ai gieo, để ai bừa ruộng em?264
Nỗi nhớ ai ngày đêm gọt tỉa265
Vào giữa rừng hú vía em thương266
Ở nhà em đợi bên thang267
Ngồi nơi đầu cối võ vàng ngóng trông268
Anh cứ tưởng vườn gừng hoá nghệ269
Bạn tình xưa ve vé bên chồng270
Nhưng còn đây trái tim hồng271
Dây tơ vương vấn theo từng bước anh.272
Người đi xa quẩn quanh vía bám.273
Dây trầu leo lên quấn hồn yêu274
Ngọn khoai ngả rợp bóng chiều275
Tình yêu đôi lứa chẳng xiêu hẹn lời.276
Như dồn bò buộc nơi cột trước277
Như dồn trâu anh buộc cột trong278
Phần 4279
Thương em đã dặn hết lòng280
Yên tâm đợi mấy tháng xong anh về281
Vào rừng măng thương tre đừng nhổ282
Gặp bạn trai đừng có bỡn đùa283
Trai quan kệ gái quan nô284
Gái trai cùng bản chuyện trò thân thương285
Lìa anh, em nhớ đừng ngủ chạ286
Xa anh, em chớ có nằm đôi287
Anh về soi mắt kề môi288
Ta chung chăn gối, hỡi ôi đợi cùng289
Bò anh bán tận Mường nước ấm290
Sang Vân Nam ngựa bán rất hời291
Mỗi con một nén bạc tươi292
Ngựa ô vượt giá hai mươi nén tròn.293
Bạc mười nén tìm em anh chuộc294
Vải năm trăm anh cược em ra295
Cho dù là vợ người ta296
Đã yêu xin xẻ lòng chờ đợi nhau.297
Mùa hoa bưởi hoa ngâu hẹn đợi298
Hoa Mạ vàng chờ tới tàn phai299
Hoa tàn em nhúng sương mai300
Hai mươi năm gói khăn mùi còn thơm301
Mười chín đời Tạo Quan vẫn thắm302
Mặt thân thương gửi gắm gì hơn303
Vải ư? Sợ vải chóng sờn304
Đàn ư? lại sợ gãy đàn ngang cung305
Gửi bạc vụn sợ không xứng đáng306
Bạc nén ư? Anh kiếm chưa ra307
Gửi tre, lại sợ tre già308
Đàn môi cất kỹ kẻo mà nhận sai309
Con khóc lấy đàn môi dỗ nín310
Ngày về trời theo cánh ngựa bay311
Lời thương em nhớ đừng phai312
Hồn thương đừng có đổi thay cõi trời.313
Như hoá phép vàng tươi cánh bướm314
Qua hè chờ đông đến cưới nhau315
Tuổi xuân dù có qua mau316
Đợi khi goá bụa qua cầu vẫn ưng317
Gái goá hai ba lần vẫn đẹp318
Hơn gái tơ ba ngấn cổ cao319
Má hồng hơn tuổi xuân đào320
Thương yêu chắc hẳn dạt dào hơn xưa321
Đã yêu nhau lời thề phải nhớ.322
Trầu têm chờ chớ úa, còn thơm323
Thư đi chớ lạc bản mường324
Gửi lòng yêu tới người thương phương trời325
Em yêu khấn: anh ơi đừng ốm326
Hãy như ve i liếng tài hoa327
Dãi dầu đừng quá đi xa328
Phòng cơm thuốc độc người ta hại mình.329
Đi buôn chớ xem khinh ngày tháng330
Lúa móc câu làm cốm cha làm331
Gạo còn mấy ống cơm lam332
Đi dăm bảy bữa quay thuyền về quê.333
Vừa đi vừa ngoái về bản cũ334
Bước chân xa càng nhớ càng đau335
Dồn bò lên ngọn Khau Vai336
Trâu lên Khau Cả cao vời núi non337
Chân bò vướng ngọn giang tàu móc338
Trâu bước đi chân vấp cành si.339
Cây rừng ngáng lối ngựa phi340
Trâu không ăn cỏ, ngựa chê thóc mầm341
Anh ngồi đám lá xanh anh ngắt342
Bẻ cành mơ gấp khúc bói xem343
Quẻ hung hao của tốn tiền.344
Trời đòi trâu lợn, vía em ám cùng345
Vía em lướt theo từng bước ngựa346
Vết chân trâu có Vía em vương347
Em thì ra ruộng lên nương348
Bổ cau anh ném dọc đường vía theo.349
Ở nhà em sớm chiều mong nhớ350
Xin nán lòng kẻo khổ anh đi351
Trâu anh, chồm dậy tức thì352
Núi cao tiếp núi ngựa phi tối ngày353
Xa em lên Mường lay núi biếc354
Lối Mường So đá xếp quanh co355
Cheo leo dốc dựng bên bờ356
Chênh vênh cuối thác sóng xô bên trời357
Áo anh đã tả tơi xơ xác358
Trâu mang đi đổi chác chẳng hời (lời lãi)359
Chồng em biết chắc biết mỉm cười360
Ngựa hay chẳng đủ bạc mười chuộc em.361
Anh còn phải đi thêm xa nữa362
Năm lại năm khốn khổ em ơi363
Rừng tre măng đã đâm chồi.364
Phần 5365
Ngăn buồng cho rể, bông nhồi thêm chăn366
Chăn đệm mới em làm chất đống367
Của hồi môn, rể ngóng ngày ra368
Cha tìm ngày tốt “bảy”,”ba”369
Kéo chăn, dịch đệm, giao hoà lứa đôi370
Em đã lo mà lo không đủ371
Tính chi ly lẫn lú tính sai372
Lòng yêu, sống tựa chết rồi373
Thà ăn lá ngón lìa đời cho xong374
Chồng em mới thung dung nói nhỏ375
“Trời cho ta thành vợ thành chồng376
Cho dù đệm ngắn vài gang377
Chăn như lá cỏ đắp ngang cũng đành378
Ta sẽ chắn suối xanh làm đập379
Chặn lũ về để bắt cá to380
Chồng cầy vợ cấy chăm lo381
Mẹ cha cũng được ấm no với mình”382
Em đã lo mà lo không đủ383
Tính chi ly lẫn lú tính sai384
Khóc gào chỉ tổ người cười385
Cười ư, sượng mặt để người mỉa cho386
Năm tiếp năm trông chờ mong ngóng387
Đã sáu mùa lúa chín qua rồi388
Bảy mùa cá lũ trôi xuôi389
Ngày qua ngày lại anh ơi cháy lòng390
Cha mẹ bảo: cốm không ăn mãi391
Rể chẳng nuôi nhà vợ đến già392
Sẽ đưa dâu quý về nhà393
Bên chồng cũng đã quá ba năm chờ394
Chồng em ra ven bờ kiếm cá395
Ra ngoài đồng gặt lúa qua trưa396
Cá nhiều đem ướp mắm chua397
Đợi ngày đẹp, mẹ cũng vừa nhắc em398
Năm nay đưa vịt ngon về Phủ399
Tháng Giêng này đúng cữ đưa dâu400
Em rằng: giêng chẳng tốt đâu401
Gieo kê chim nhặt, buông câu cá chuồn402
Mẹ nói buồn: tháng hai đưa vậy403
Em vội thưa: tháng ấy kiêng hơn404
Mệnh con treo mãi thượng nguồn405
Phải chờ bà Mụ đúc hồn cho xong406
Phải đeo lếp đi vòng nhà ngoại407
Đeo sọt đi quay lại nhà xưa408
Tháng này chưa phải tháng đưa409
Vịt ngon về Phủ cũng chưa đúng kỳ410
Mẹ bảo: tháng ba đi vậy nhớ411
Em thưa: còn làm cỏ trên nương412
Tháng ba nhà phải cắt chàm413
Phủ còn chưa nhận vịt ngon đưa về414
Mẹ bảo: tháng tư đi vậy nhớ415
Em thưa: tháng này “dở” sự sinh416
Biết bao lỗi, lệch đến mình417
E điều thiên hạ cười khinh, không về418
Mẹ bảo tháng năm đi vậy nhớ419
Em thưa: chiêng có gõ chẳng kêu420
Giường thờ nấm mọc”gở” nhiều421
Vịt ngon về Phủ bao điều khen chê422
Mẹ bảo: tháng sáu đi vậy nhớ423
Em thưa: mùa nước đổ tràn sông424
Thuyền đi nguy hiểm vô cùng425
Gái không về tới nhà chồng, không đi426
Mẹ bảo: tháng bảy đi vậy nhớ427
Em thưa: ngỗng ấp nở tháng này428
Sợ diều quạ đến cắp bay429
Vịt ngon về Phủ chẳng hay chăng là430
Mẹ bảo tháng tám đi vậy nhớ431
Em thưa: tháng nắng đỏ cành bòng (bưởi)432
Gió tây thổi bỏng tim gan433
Vịt đưa về Phủ sẽ làm sao đây434
Mẹ bảo: tháng chín đi vậy nhớ435
Em thưa: trời oi bức âm u436
Sói tru hùm rống gầm gừ437
Vịt đưa về Phủ mịt mù sương sa438
Mẹ bảo: tháng mười đi vậy nhớ439
Em thưa: còn lũ đỏ nước ngầu440
E thành gái goá sông sâu441
Vịt đưa về Phủ xuống cầu âm ty442
Mẹ bảo: tháng một đi vậy nhớ443
Em thưa: mùa nấm gỗ héo hon444
Mẹ chồng chê chẳng thấy ngon445
Vịt đưa về Phủ giá còn đáng chi446
Mẹ bảo: tháng chạp đi vậy nhớ447
Gốc cải già lá toả đuôi voi448
Bố chồng ngừng cả đan chài449
Mẹ buông tay cửi đón người dâu yêu.450
Em lúng túng hết điều chối nữa451
Chọn ngày lành sắp sửa cưới cheo452
Tháng này em phải đi theo453
Vịt ngon về Phủ, trầu leo lên giàn454
Bữa ăn to họ hàng đều tới455
Bữa nhỏ riêng để cưới em về456
Bạc Vân Nam thật khó chê457
Cân Lào đã bắc sát kề cân Kinh458
Cha em được riêng mình bốn nén459
Ngày mồng hai đánh chén đêm thâu460
Tiếp rồi bữa rượu đưa dâu461
Anh yêu còn mải buôn trâu phương trời462
Lên Mường So tìm nơi bán ngựa463
Con ngựa ô hai chục nén tròn464
Bạc mười dành để chuộc em465
Vải năm trăm đặt cược thêm tiếc gì466
Bạc thừa thãi ta đi đúc nhị467
Bạc trắng thì đúc pí thổi chơi468
Trở về anh trở về thôi469
Cơm ăn bãi cát ngủ đồi sỏi xa470
Thấy đôi nai nhẩn nha gặm cỏ471
Súng anh giương, mũi ná anh nhằm472
Nai run: xin lạy van chàng473
Má hồng đang đợi, Nàng xuân đang chờ474
Anh tiu nghỉu buông cò, bỏ ná475
Đàn phượng đang ăn quả trên cành476
Súng tay anh đã lăm lăm477
Chim kêu: xin lạy van chàng thương cho.478
Anh lại qua khe mơ vách đá479
Lệ nhớ tuôn vạch lá luồn chui480
Con don, con dím nhạo cười481
Tóc vương hoa cỏ, lạc rồi, rừng ma482
Ma gái vặt Chanh na ném đuổi483
Anh cắm đầu chạy vội lan man484
Những mừng đến cửa nhà quan485
Đây nhà người cũ trên sàn xôn xao486
Chừng cả tiếng em yêu giòn giã487
Như chim rừng ăn quả mừng reo488
Ngõ hoa mai nở mỹ miều489
Tóc cao búi ngược ra chiều đón dâu490
Phần 6491
Anh dò hỏi: Khách đâu đông tới492
Mẹ anh kêu: – Không phải con ơi493
Mọi người ăn uống xong rồi494
Sẽ đưa gái quý về nơi nhà chồng.495
Khi anh đi cải ngồng cánh bướm496
Anh trở về cải muộn đơm hoa497
Khi đi Piêu mới rủ là498
Khi về áo trẻ khắp nhà giăng phơi499
Là trầu vàng rụng rơi khỏi cuống500
Cây tre sầu chết đứng vườn bên501
Bạn bè nên lứa nên duyên502
Riêng anh đơn độc nhìn em bẽ bàng503
Thư gửi sang xem chừng đã mục504
Chuối trổ buồng chín nục thơm ngon505
Nàng đang mải chuyện chồng con506
Đã yêu kẻ khác, mình còn bơ vơ507
Anh đã lo mà lo không đủ508
Tính chi li lẫn lú tính sai509
Trèo cao lộn cổ lỡ đời510
Đành trơ mắt ếch nhìn người Vu Quy511
Trong nhà em đang khi chuốc rượu512
Hòm xiểng chờ chẳng thiếu ngoài hiên513
Thôi vào chào các bề trên514
Lạy cha, lạy mẹ, tìm em dặn dò515
Xin cha mẹ thương lo đừng ốm516
Có se mình sớm nhắn con hay517
Xin chào bạn gái bạn trai518
Chào vườn trước ngõ trong ngoài bản ta519
Ơi sàn khuống đậm đà duyên nợ520
Nơi hẹn hò bếp lửa cùng nhen521
Thôi rồi … nay lớp các em522
Mới chiều qua đón trăng lên trên sàn523
Mưa không rơi đừng tan sàn nhé524
Trời không mù đừng để quạnh hiu525
Đàn môi bạn đánh tối chiều526
Gái có chồng chẳng thể theo bạn bè527
Xin chào cột chạm xoè đuôi nhạn528
Mái chân gianh xén phẳng rui mè529
Mái nhà tổ phụ bản quê530
Xin chào hai họ ba bề đương ăn531
Chào khung cửi dệt khăn dệt lụa532
Chào ngựa bò gặm cỏ non tơ533
Chào đàn vịt đẻ trứng to534
Thương gà trống gáy đúng giờ thức ta535
Từ nay chẳng xuống nhà giã gạo536
Từ nay không rang đậu cho heo537
Bãi mùi, búi sả ta yêu538
Xin chào bếp lửa đến chiều khói vương539
Ông đầu rau lửa vờn đen sạm540
Cửa vắng ta chừng cũng rộng thênh541
Cầu thang bữa bữa xuống lên542
Gầm sàn sớm tối thân quen với mình543
Ta đã bỏ bạn tình, lỡ bạn544
Chào anh trai hám bán em đi545
Anh trai vội vã phân vi:546
Những mong em sướng so bì đâu hơn?547
Trong nhà vẫn ồn ồn tiệc rượu548
Hòm xiểng chờ chẳng thiếu ngoài hiên549
Khăn Piêu phấp phới bay lên550
Áo anh vội khoác đến liền tiễn đưa.551
Phần 7552
Anh sẽ tiễn đến nhà ông chú553
Đến nhà chồng đừng sợ em ơi554
Đưa em đưa đến tận nơi555
Buồn thay tục lệ chẳng vời đến anh556
Mẹ anh sợ ra ngăn anh lại557
Lôi anh về “không phải việc con558
Gươm người sắc chớ coi thường559
Bát cơm thuốc độc, thôi nhường con ơi!”560
Anh vùng vẫy: quyết “chơi” chẳng sợ561
Gươm sáng loè giành vợ người ta562
Nếu không, làm loạn bản nhà563
Nếu không, làm giặc xông pha Phủ đường564
Cha mẹ ngăn, lòng thương dằng dặc565
Cha mẹ ghìm nằng nặc đòi yêu566
Trong lòng em, chết cũng liều567
Gươm chồng em chém ngang chiều cũng cam568
“Vải năm trăm” coi bằng đồ bỏ569
“Bạc nén” như vỏ đỗ vụn đồng570
Rồi ra sao sẽ mặc lòng571
Chết cùng em tựa lông hồng nhẹ sao572
Dù thân phải phanh phui chín khúc573
Chết giữa rừng như lúc ngủ say574
Dối quanh để mẹ buông tay575
Thề rằng: thôi vậy, con rày không đi576
Mẹ cho con ăn gì kẻo đói577
Cơm canh vừa ăn khỏi khoẻ ngay578
Cá em bỏ mứa càng hay579
Xôi khô đáy chõ quá ngày còn ngon580
Con sẽ đi vào non bắn sóc581
Lừa mẹ nghe, anh gấp theo em.582
Phút giây thôi hẫng mắt nhìn583
Chồng em quẩy gánh em liền bước theo584
Tới rừng ớt em yêu ngồi đợi585
Qua rừng cà ngắt trái chờ anh586
Nơi chờ em rải lá xanh587
Dành câu nói nhỏ mới đành lòng xa588
Không rời, sợ người pha thuốc độc589
E chồng em tức bốc thuốc mê590
Như bò gặm cỏ ủ ê591
Bị nai đến phá ê chề niềm riêng592
Xin được quấn vai em lụa mát593
Ủ hương dành đốt xác mai sau594
Phút giây còn được bên nhau595
Đưa con anh ẵm cùng âu yếm nồng596
Cho anh được bế bồng đừng ngượng597
Con giống cha, xem Dượng giống không?598
Giống em con sẽ trắng hồng599
Có hay má lúm lạ lùng giống ai?600
Đưa ngón tay để anh đeo nhẫn601
Vòng bạc đầy một nén anh trao602
Tre vàng bướm nở xôn xao603
Yêu em đưa tiễn biết bao dặm trường604
Chim chích liệng kêu vàng anh lại605
Chim nhạn bay cản lối anh đi606
Chia tay thôi tiếc làm chi607
Sóng xô bè vỡ … sầu bi tuyệt đường608
Chưa trọn ngày yêu thương khoảnh khắc609
Của người ta giữ chắc được nào610
Cá kia chỉ ở dưới ao611
Lúa kia ở ruộng bên nhau khó lìa612
Tiễn đến đây anh về em nhé613
Em vội kêu: đừng thế anh ơi614
Sao Khun Lú đợi góc trời615
Mây kia vương vấn bao lời thở than616
Ta sẽ xa để thương rơi lệ617
Chớ bỏ em đơn lẻ giữa rừng618
Đừng buông giữa thác trào dâng619
Bên nhau đây thoắt bỗng dưng chia lìa620
Hẹn tháng năm cá về nước đỏ621
Đợi tiếng chim tăng ló gọi hè622
Lời tình tự lắng say mê623
Yêu em anh tiễn đưa về tận nơi624
Ta rảo gót đường dài sánh bước625
Đi mải mê qua gốc tơ hồng626
Nhạn kia quấn quýt vợ chồng627
Uyên ương ngấp nghé mây lồng cửa hang628
Hoa áy rờn trôi ngang sông Mã629
Còn thương, tay gối lả riêng chờ630
Rồi ngày nối lại duyên xưa631
Tình mường duyên bản chẳng mờ chẳng phai632
Đưa tiễn tới nơi người bán chiếu633
Qua bãi chiều có chợ bán mây634
Vượt đèo qua dốc cây xoài635
Nơi đàn trâu đứng vươn vai cọ sừng636
Đã yêu em đi cùng tới bản637
Tiễn đưa nhau đưa thẳng tới nhà638
Tiếng đồn gia thế người ta639
Tin đưa phóng đại quá đà thuyền voi640
Anh nghe đồn bằng đồi núi đá641
Nhà chồng em nóc vẽ hoa sen642
Cột kèo chạm Nhạn bay lên643
Mái chân gianh xén phẳng trên rui mè644
Bàn thờ kê thật to chính giữa645
Đến mười voi vào cửa chẳng xiêu646
Thoáng trông bạc nén rất nhiều647
Cột to như đúc, lạt đều vót trơn648
Khung bếp nào khác vườn rau lớn649
Gian tiếp gian chim lượn trăm vòng650
Đến nơi xem lại tiếng đồn:651
Ôi thôi, lều lán vây tròn cột lau652
Vách sậy kề vũng trâu nghiêng ngả653
Sàn chênh vênh chồng vợ khó leo654
Chim ri ghé đậu cũng xiêu655
Chó vào đuôi hở, gà kêu muốn bùng656
Xuyên mũi giáo xem chừng thừa cán657
Người đẹp ơi ở Lán sao đành658
Lên sàn sợ sụp què chân659
Thử qua kẽ mái anh luồn như chim660
Lối cửa sổ thử lên như chuột661
Như phép thần vọt tới nhà trong662
Thang lau em bước lên tầng663
Xếp ngồi vái lạy bố chồng ngồi trên664
Thấy chồng em bưng liền mâm tới665
Cá gói ư? Toàn gói rau rừng666
Không ăn, bụng đã đói mềm667
Ăn vào tắc họng như tên bắn vào668
Anh xin nhủ em yêu hết nhẽ669
Dặn em yêu phải kể hết lời670
Bậc thang trên nhớ chớ ngồi671
Gặp anh chồng: chớ lả lơi chuyện trò672
Chiếu bố chồng có cho chẳng ngủ673
Gối anh chồng chớ có vịn qua674
Chớ nên chửi lợn mắng gà675
Con thơ khóc quấy chớ mà rủa con.676
Con làm sao đâu con bù xứng677
Phải dỗ dành ẵm nựng hát ru678
Đi nương chớ gỡ chấy ra679
Về nhà đừng ngắm bóng ta trong nồi680
Đặt con vào trong nôi chớ ngủ681
Trái tim yêu tình cũ chớ quên682
Xin đừng nói xấu cô em683
Anh chồng cùng bố mẹ bên nhà chồng684
Bởi xung quanh những ông bà bác685
Ăn ở mà trái phép khó xin686
Luật kia phạm lấy chi đền687
Cúng gà lễ lợn, tốn tiền, kiếm đâu?688
Nhà lắm khách đến sao hay đến689
Có con gà mẹ tiễn đưa chân690
Rắc ngô em gọi tới gần691
Nhanh tay chộp được, chẳng cần tăng gia692
Thôi, cắt tiết … lệ sa thương qúa693
Thôi, vặt lông … nhà lạ vặt đâu694
Cạnh thang: e mẹ càu nhàu695
Ra ngoài mé cửa, suối sâu em làm696
Bỏ nồi luộc nồi gang chóng được697
Canh cá sôi lục sục chóng ăn698
Lại nghe vịt lẩn vào vườn699
Mặc cho dâu mới lẹ luồn đuổi ra700
Xùa ruộng dưới vịt đà xáo xác701
Lùa ruộng trên “càng cạc” om xòm702
Quá trưa bụng chửa hạt cơm703
Hết hơi đuổi vịt vào vườn le te704
Áo váy ướt khó bề phơi phóng705
Đâu cũng người cửa đóng then cài706
Em đành áo ướt vậy thôi707
Cơm canh đã hết rã rời chân tay.708
Cũng còn may chồng thương phần để709
Canh lòng tòng bát mẻ dính trôn710
Canh tôm còn lại đuôi tôm711
Cá thì đầu vẩy, gà còn cánh chân712
Cánh gà nhọn, xương gân khó gặm713
Khuỷu chân khô khó cắn móng dai714
Chấm thì sợ ngượng khách chơi715
Chan thì xấu hổ khách mời cười cho716
Ôi khác hẳn ở nhà cha mẹ717
Thuở bé thơ cha dỗ mẹ dành718
Con rô con riếc chê tanh719
“Nuôi con bằng nhện” nay đành vậy thôi.720
Phần cuối721
Khi chưa lấy thì người vồ vập722
Sắp đón về tấp nập xum xoe723
Lấy rồi, người mắng người chê724
Bắt ăn cám lợn, kéo bè đánh cho725
Chồng em tốt, tảng lờ chẳng đánh726
Cha mẹ chồng thác bệnh không ăn727
Chồng em buộc phải đánh càn728
Gậy phang tới tấp lệch sườn, vẹo lưng729
Em yếu mỏng ngã lăn nghiêng ngả730
Ngất xỉu đi, anh ngỡ ngủ quên731
Nâng phủi sạch, dậy đi em732
Tóc đưa anh gỡ, búi lên đỉnh đầu733
Chặt tre tốt về “sao” lấy thuốc734
Thuốc tre rừng hết buốt hết đau735
Tơ vò ta gỡ cùng nhau736
Cùng nhau tơ rối lựa mau quay guồng737
Guồng gỗ tốt cán thuôn quay tít738
Quay trở về tình đẹp ngày xưa739
Dù có chết, “ảnh” chẳng mờ740
Thành sông uống mát, thành bờ dây leo741
Chết thành bèo: ao chung cùng nổi742
Chết thành hồn: một mái ở chung743
Gốc dưa yêu mọc bãi sông744
Nước xin đừng ngập, mặn nồng tình trao745
Như Lú – Ủa thành Sao chẳng lạc746
Như trâu chuồng, tiền bạc trong kho747
Thương nhau chẳng có bến bờ748
Như vàng đá tạc nên thơ trọn đời749
Cho dù cháy sạch đồi gỗ cứng750
Lòng dạ ta bền vững thiên thu751
Đưa em đưa đến tận nhà752
Dặn em mọi nhẽ toàn là lời thương753
Ngày sinh nhật chớ bươn rừng thẳm754
Giỗ ông bà chớ lảng ra sông755
Nấu đun nhặt rác ngoài sân756
Ngọn chàm cứ bẻ khi cần đồ xôi757
Dấm chua bỏ gừng ôi cho hỏng758
Gieo dưa lên chỗ đứng cột nhà759
Dây leo lên cả ban thờ760
Trồng khoai cạnh bếp để bò lung tung761
Rửa ốc rửa từng con cho tức762
Rửa bát lắc cả rổ cho tan763
Rửa muôi gõ sứt miệng chum764
Làm ra ngang ngạnh chồng hờn chồng chê765
Chồng giận bỏ, được về đâu sợ766
Ta lấy nhau, phận lỡ thương nhau767
Duyên ôi, tình ế vẫn cầu768
Yêu nên còn mãi một màu đẹp tươi769
Dù chết chẳng quên người tình cũ770
Hồn trên mây vẫn nhớ tình xưa771
Bến mê sông lú dật dờ772
Đừng quên bông bụt tuổi thơ thuở nào773
Ngăn cơn lũ bờ ao chớ bỏ774
Lấy nước lên phải nhớ mương phai775
Cuốc kêu, gà gáy nhớ hoài776
Tóc cao “tăng cẩu” chớ sai lời nguyền777
Gạo vào cối chớ quên chày giã778
Cơm vào mồm chớ nhả cơm khê779
Cho dù mọc lá cọc tre780
Dâu thành rừng rút lời thề chẳng phai781
Gieo kê biến thành hai bãi cát782
Gạc nai thành tê giác hãy quên.783
Tóc trên đầu búi chẳng nên784
Cá cua biết hát thì em quên chờ.785
Sông Mã cạn lòng trơ bằng đĩa786
Sông Đà nông bằng đũa hãy quên787
Cá măng vùng đớp sao đêm788
Vàng anh ăn mía thì em quên chờ789
Nay Sáo, Yểng rủ về anh hỡi790
Voi lẻ đàn lủi thủi anh đi791
Mía kia anh đẵn làm gì792
Lấy chồng bảy kiếp, tình si vẫn tình.793
Mau hãy lớn trúc xinh mơn mởn794
Chuối mọc nhanh thành khóm chuối cao795
Voi qua chớ để chúng vào796
Xanh um chắc rễ thì thào gió qua.797
Vườn gừng héo đôi ta không lỗi798
Vườn riềng vàng chẳng đổi thay lòng799
Thác cùng cá trắm đuôi cong800
Chết cùng cá chép … chết cùng bên nhau801
Lòng thương chặn sông Thao, sông Mã802
Cá lìa đàn quẫy phá văng xa803
Thôi chào em, trở về nhà804
Em rằng: I liếng tài hoa chớ buồn805
Cầu anh đi đúng đường chớ lạc806
Phận em nghèo tiền bạc đâu lo807
Nhẽ ra xôi đỗ gà giò808
Còn đây xôi hẩm chẳng vò mà đau809
Rời bản em sang cầu đường lớn810
Chừng còn nghe văng vẳng em than811
Tiếng như kêu trách chồng con812
Nhanh chân anh vượt qua non lúc nào.813
Chẳng còn nghe em yêu cười nói814
Thương khóm rau nhỏ nhói vườn to815
Vừa lên đã ngắt về đồ816
Đang mùa hoa gạo vật vờ bóng em.817
Núi tiếp núi rừng lim thăm thẳm818
Đã thương nhau đừng chán quên nhau819
Chán nhau nhựa trám quện mau820
Hai đuôi con mắt, vai, đầu quện thương821
Như cánh chim nẻo đường sa mạc822
Bay về em hồ mát nước trong823
Nhớ em trong mộng về thăm824
Mường xa bảy cõi xin đừng quên thương825
Quả bí ngô sọc vàng sọc trắng826
Gốc tơ hồng giữa bản đâm bông827
Hoa sao hoa thắm lạ lùng828
Những mơ ngà ngọc lượn vòng quanh hoa829
Hoa Áy toả hương qua sông Mã830
Áo chàm xanh lấp ló kìa ai831
Mải băng đồng rộng bãi dài832
Bẻ cây ngồi nghỉ, mệt nhoài buồn thay.833
Bẻ cây còn vết tay in dấu834
Không thư từ đau đáu nhớ mong835
Buồn tình mới chặt tàu dong836
Hoá trăm buồng chuối cũng không hết sầu837
Trồng khoai hoá dây bầu phép lạ838
Em lấy chồng, ta đã tiễn nhau839
Gặt ăn măng đắng rau bầu840
Trai thanh gái lịch ngõ hầu giúp ta?841
Tình đã lỡ thành ra duyên trái842
Gió sông Đà quằn quại sóng xô843
Nhắn cùng bác lái vô tư844
Tàu dong lá nhỏ nghiêng từ dốc cao.845
Ngắt lá dong anh chao đơm cá846
Yêu một người thương nhớ một người847
Xa nhau nằm đất lạ hơi848
Nằm lều lá chuối lạnh phơi sương rừng.849
Anh rảo bước về mường bản vắng850
Ăn miếng xôi dính cắm đầu tên851
Đêm chừng ma quấy phát điên852
Nhớ thương phát ốm, mẹ phiền hoảng lo.853
Đã yêu nhau nằm mơ thấy mặt854
Mây mù trôi sao dạt mênh mông855
Khói sương cầu nguyện ước lành856
Phân thân anh, nửa hoá thành thân em.857
Năm sắp hết trải trên ba vụ858
Đã bốn mùa cá lũ trôi xuôi859
Đường tình mẹ cản không rời860
Cha răn em chỉ lặng cười trông xa.861
Cha mẹ chồng nói qua nói lại:862
Nàng dâu lười rau hái vài cây.863
Nấu canh chẳng được bát đầy864
Gỏi thái miếng mỏng chẳng tầy thái vuông.865
Tiếng như thể choang choang sét đánh:866
Vải khổ năm không khiến dệt xe867
Không cho bưng biếu nhà Phìa868
Thân không đáng giá bạc chìa ba dây.869
Nói thì ngại nhà đây tan nát870
Nợ nhà mày số bạc cưới cheo871
Bạc mười sáu chửa trả theo872
Vải năm trăm chửa đủ nhiều mua em.873
Chồng em bảo:”nước trên nguồn đổ874
Nó không hay ta trả nó về”875
Ý chừng họ đuổi em đi876
Cực thân lệ rỏ dầm dề tràn mương.877
Lệ rơi đủ chan cơm rửa mặt878
Một dòng đầy đủ luộc trâu to879
Một dòng đủ ắp lên hồ880
Để cho em tắm như xưa họ “chài”881
Em vạn lạy: xin người tha lỗi882
Con xin làm sớm tối dâu hiền883
Cúng gà người cũng chẳng thèm884
Cúng voi người ngoảnh mặt xem gọi là885
Những thứ ấy sao mà em có886
Phận nghèo hèn khốn khó kiếm đâu887
Người xui chồng nện thật đau888
Gậy phang chập tối, đêm thâu, sáng mờ889
Chồng đánh em như vồ nện bịch890
Như Tạo Mường vui thích đánh chuông891
Đuổi em, dao quẳng xuống sàn892
Guồng tơ khung cửi đạp tan … đuổi về.893
Em đành trở về quê với ngoại894
Thân một mình bải hoải bơ vơ895
Khi đi bác mẹ tiễn đưa896
Trở về rũ rượi như cờ vô phong897
Mong người yêu lại không thấy lại898
Nước ngăn rồi quên khuấy đập cao899
Cá ăn vứt đó bờ rào900
Đi xa quên áo ai nào nhớ ai.901
Gần người khác quên hơi bạn cũ902
Mùa hoa sung đã lỡ qua rồi903
Mẹ cha trông xuống bồi hồi:904
Ai kia gồng gánh tả tơi dưới nhà?905
Trông áo đen ngỡ là áo sẫm906
Ai kia gần kỹ ngắm là em907
- Chao ôi, gái quí mẹ hiền908
Mẹ cha hốt hoảng kêu lên … em về!909
Hỏi sao một mình đi như thế910
Hay như voi chẳng thể xa rừng911
Con yêu nhớ mẹ cha hiền912
Chẳng quên người cũ bỏ liền về đây?913
Em ngắc ngứ: con nay kiệt sức914
Việc nhà chồng cật lực chẳng xong915
Đêm nằm không mảnh lót lưng916
Cơm ăn như cát đói từng đêm đêm.917
Làm chẳng nên người xua người chửi918
Việc làm ăn chưa giỏi người la919
Tiếng đồn em bỏ về nhà920
Về xuôi lên ngược quá đà mũi tên921
Chẳng phải goá, đôi bên từ giã922
Trở về nhà như lạ như quen923
Nghe tin có mối đến liền924
Cau buồng, cá gói cầm lên hỏi nài925
Cha mẹ bảo: bớt chài suối hẹp926
Gái lỡ làng, tiền cược hạ thôi927
Người khiêng lợn cưới đến nơi928
Mồng hai làm cỗ xin đòi đón dâu929
Trong nhà rượu cùng nhau mời mọc930
Hòm xiểng đi đã sắp ngoài sân931
Lao xao nắng xế non ngàn932
Buồng cau trong thúng, họ hàng tiễn đưa.933
Nhà trai đón giữa trưa tất tưởi934
Tóc búi cao, chồng mới em theo935
Trái tim xưa vẫn còn treo936
Anh ở đâu? Vía còn đeo trong hồn.937
Về chồng mới em buồn, cáu gắt938
Phơi thóc thì mắng cót chửi sàn939
Hạch chồng giữa chốn làm Quan940
Vào nhà cười bác, ra sàn khích anh.941
Nói xấu mẹ, đành hanh với bố942
Vào bếp chân đá đổ chậu nồi943
Dỡ xôi làm vỡ mâm xôi944
Khách vào, mặc áo để lòi vú ra945
Vú quả mướp vòng ba vòng bảy946
Ngủ đệm chê … rận chấy như sung947
Tỉnh ra lại mắng nhiếc chồng948
Tóc em thì chải ngược, ghế lồng lật ngang949
Cha mẹ than: mua Nàng dâu dữ950
Nhà chẳng yên, xấu hổ, cơm toi951
Bạc mười ta trả đủ rồi952
Thôi tống ra chợ lấy mươi ba đồng.953
Đổi gạo chẳng ai màng đến đổi954
Đổi muối chẳng ai tới đổi cho955
Nghìn lần, chín chợ vòng vo956
Lá dong một cuốn đổi cho xong đời957
Trớ trêu lại về người tình cũ958
Ngôi nhà xưa anh ở em yêu959
Chàng đâu biết, mặc em theo960
Để ngoài cối gạo sớm chiều chớ thây.961
Chồng mới đưa dao dầy, rựa mỏng962
Đưa giần sàng, củi cám … khoán cho963
Lòng riêng một mối tơ vò964
Kêu ca cùng lợn, tựa lò thở than.965
Tưởng mong gặp được làm vợ quý.966
Thành vợ yêu mới mẻ bên chàng967
Mà nay bỏ dưới gầm sàn968
Để vương khói bếp phủ làn tóc tro969
Mắt trộm ngó bạn xưa tình tự970
Em mới thưa: đây có vật tin971
Đàn môi xin gửi anh nhìn972
Đàn môi em gảy bạn tình nhớ chăng?973
Chàng mới bảo: tiếng đàn kẻ khó974
Kẻ hèn kia sao có đàn môi?975
Tình tang một khúc bên trời976
Thoảng chừng đàn giống tiếng lời ngày xưa?977
Chàng dò hỏi thuở vừa đôi tám978
Mới nhận ra ôi bạn trăm năm979
Thoả tình yên trí làm ăn980
Mắt thương soi mắt ăn nằm có nhau981
Cành ban nở bên cầu vừa thấy982
Sắm lụa là may váy em thương983
Lại như hoa sớm ngậm sương984
Như gái Mường Muổi khăn hường thêu chim985
Đã nên duyên thì xin chớ phụ986
Yêu đến khi tóc ngả hoa râm987
Đến khi đầu bạc răng long988
Chẳng chê vụng dại cũng không chê lười.989
Muối dưa chớ cười dưa chua quá990
Rượu ủ lâu đắng lạ chớ chê991
Bên nhau hạnh phúc thoả thuê992
Nhờ trời phù hộ em về cùng anh993
Còn vợ cũ duyên tình chẳng bén994
Nàng có công vun vén cửa nhà995
Anh chìa vàng bạc lụa là996
Tiễn người vợ cũ có xa đừng phiền.997
Em yêu nói: trầu têm đừng chặt998
Têm chặt e vôi gắt trầu non999
Yêu nhau yêu nóng chóng mòn1000
Bình tâm sắp đặt, bản mường khó chê1001
Người ấy bảo: mọi bề em chịu1002
Đừng vứt em như xéo lá bay1003
Em xin giã gạo đỡ chày1004
Em xin phơi lúa đổi tay đỡ chàng1005
Đã có kiềng xin làm gạch cạnh1006
Gặp chị xưa, xin phận thứ hai1007
Chịu đau được đỡ đầu roi1008
Được che ngọn kiếm chịu lời nhỏ to1009
Làm đầy tớ sớm khuya hầu rượu1010
Làm kẻ hầu buồng chiếu vợ chàng1011
Ngoài hiên nằm ngủ cũng cam1012
Cúi xin anh chị được làm vợ hai.1013
Chàng mới bảo: chớ nài nèo nã1014
Nhà rác đầy bởi vỏ măng tre1015
Hay gì cả lẽ, đa thê1016
Quanh năm xích mích, trở về đi thôi!1017
Người vợ cũ tìm lời dặn lại1018
Xin chào anh má ấp vai kề1019
Chào con nhỏ để mẹ đi1020
Về ông bà ngoại cùng dì cậu ta.1021
Trông ra thấy có hoa cài tóc1022
Khăn piêu đen phất toả đuôi voi1023
Nàng đi nàng đã đi rồi1024
Chàng thương đưa tận ra ngoài đường quan.1025
Xin chúc cô bình an lành lặn1026
Giữ gìn đừng dãi nắng dầm mưa1027
Đồi dong chớp nhoáng bên bờ1028
Mưa sa núi trám gió đưa bước nàng.1029
Trời xui khiến bên chàng nên vợ1030
Trúng hồng tâm mũi nỏ thần yêu1031
Chỉ vào guồng cuộn tơ gieo1032
An cư lạc nghiệp bao nhiêu là tình.1033
Góc Thành Nam - Hà Nội 26-12-19951034
Dịch giả: Nguyễn Khôi1035